ትምህርቲ ‘ጥንተ አብሶ’ን ጐስጐስቱን ኣብ ቅድስት ቤተ ክርስቲያንና

በስመ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ አሜን። 

(ቀዳማይ ክፋል)

ትምህርቲ ቤተ ክርስቲያን ኣይቀያየርን እዩ! 

ትምህርቲ ቤተ ክርስቲያን ፍጹም ኣብ ትምህርቲ ክርስቶስ ዝተሠረተን ኣብ ስብከተ ሓዋርያት ዝተነድቀን ምዃኑ ንዝኣምን ኵሉ ከም ቀትሪ ፀሐይ ዝተዀልዐ ብሩህ ሓቂ እዩ። ከም ምዃኑ ድማ ቅድስት ቤተ ክርስቲያንና ሓንሳብ ንዝተቐበለቶ ርቱዕ ሃይማኖት፤ ብሉያትን ሓዲሳትን ኣሰማሚዓን መምርሒኣ ገይራን ክትጥቀመሎም ጸኒሓ ኣላ። ነቲ ርቱዕ ትምህርታ ብሰፊሑ ዝገልጹን ዘረድኡን፡ ሓዋርያዊ ተልእኾኣን ኣገልግሎታን ዘስፍሑን፤ ምእመናን ድማ ካብ ኑፋቄያዊ ትምህርቲ ዝዕቀቡሉ ንቅዱስ መጻሓፍ መሠረት ዝገበሩ ዝተፈላለየ ኣገልግሎት ዘለዎም፡ ከምቲ ቅዱስ ጳውሎስ ዝበሎ “መንፈስ አምላኽ ዝነፈሶም” ኣዋልድ መጻሕፍቲ በብዘመኑ አበው ሊቃውንቲ ከምዘዳለዉ ርዱእ ነገር እዩ። በዚ መሠረት ከኣ ቅድስት ቤተ ክርስቲያን ንቅዱሳት መጻሕፍትን ክቡር ትውፊታን ዓቂባ፡ ብትምህርቲ ክርስቶስን ስብከት ሓዋርያትን ጸኒዓ ከም እትጕዓዝን፡ ወልድ ዋሕድ እናበለት ክሳብ ፍጻመ ዓለም ከም እትነብርን፡ ደጌታት ሲኦል’ውን ክኅይልዋ ከምዘይክእሉ ዝተዋህባ ቃል ኪዳን ጽኑዕን እሙንን እዩ። (ቀዳማይ ጢሞ ፫፥፲፮-፲፯ ማቴ ፲፮፥፲፰) ቤተ ክርስቲያንና ነዚ ኵሉ ኣወሃሂዳ ስለ እትኸይድን፤ ብአምሳል ሰማያዊ ሥርዓት ብዝተሠርዐ ሥርዓታ ኣቢላ ብምልአት ኣገልግሎታ ስለእትፍጽምን፡ ኣብ ሓዋርያዊ ፍኖት ስለዝጸንዐትን ድማ እቶም ቅዱሳን ባዕሎም “ርትዕት ሃይማኖቶሙ ለቅዱሳን አበዊነ” ኢሎም መስኪሮሙላ እዮም። ብምዃኑ ድማ ካብዚ ወጻኢ ዝኾነ ሓድሽ ትምህርቲ ከተለልዮን ስርናዩ ካብ ክርዳዱ ክትፈልዮ እትጽገመሉ አብነት’ውን የልቦን። 

ገዳም ደብረ ሲናን ታሪኻን (ካልኣይ ክፋል)

ኣተሓናንፃ ቤተ ክርስቲያን ደብረ ሲና 

ጐይታናን መድኃኒናን ኢየሱስ ክርስቶስ ኣብ ቤተ ልሔም ምስ ተወልደ፤ ሄሮድስ ንጉሥ፡ ጐይታ ከምዝተወልደ ብዝተረድአ ጊዜ ከይወሰደ ከጥፍኦ ከምዝተበገሰን ትሕቲ ክልተ ዓመት ዝኾኖም ኣእላፍ ሕፃናት (፻፵፬ ሽሕ) ድማ ከምዘቕተለን ኣብ ቅዱስ መጽሓፍ ዝተመዝገበ ታሪኽ እዩ። ኣብቲ እዋን’ቲ ኣዴና ቅድስት ድንግል ማርያም ንፍቁር ወዳ ሒዛ ምስ ጻድቅ ዮሴፍን ሰሎሜን ስንቂ ኣብ ኣድጊ ኣጽዒና ንስደት ናብ ግብጺ ተበገሰት (ማቴ ፪፥፩)። ብግብጺ ኣቢላ’ውን ኣብዚ ነዊሕን መሪርን ስደት ናብ ሃገርና ከምዝኣተወትን ኣብ ገዳም ደብረ ሲና ከምዘዕረፈት ታሪኽ ቤተ ክርስቲያን ሃገርና የረድእ። 

ኣብዚ ገዳም ምስ በጽሑ፡ እዛ ሕጂ ቤት መቅደስ ኮይና ዘላ ዓባይ ከባብ ደንጐላ፡ ጐይታ ብኢዱ ምስ ዳኅሠሣ፡ ኣፍደገን መስኮትን ወጺኡላ ኣብኣ ኵሎም ተቐመጡ። ንኣርባዕተ ወርሒ ድማ ጸንሑ። ከምታ ኣብ ፊልጵስዩስ ዝተሓንፀት ቀዳመይቲ ቤተ ክርስቲያን ድማ ፳ ሰነ ምስ ሓነፃ ፳፩ ሰነ ባዕሉ ቀዲሱላ እዩ። ንኽትርእያ ተደንቕ ክልተ ኣፍደገ ዘለዋ መሠረት ኣልቦ ከም ደብተራ ሙሴ ዝተተኽለት እያ። 

እዚኣ ብፍሉይ ብኢድ ኣምላኽ ዝተሓንፀት፤ ብዘይ ገለ ደገፍ ካብ መሬት ቍሩብ ልዕል ብምባል ጠልጠል ኢላ ዝነበረት መቅደስ ብፍሉይ ኣቓውምኣ እተደንቕ ትኹን እምበር ኣብዚ ገዳም እዚ ብዙኅ ተኣምራት ዝተፈጸመሎን ዝፍጸመሎምን ፍሉያትን ኣደነቕትን ካልኦት በዓትታትን ኣካውሕን ኣለዉ። ብፍሉይ ግና እዚኣ ናይ በዓቲ ቤተ መቅደስ ኣብ ኣፍ ደጊኣ ክልተ እግሪ ከም ዘይብሉ መንበር እያ እትመስል፤ ብምስትውዓል ንዝርእያ መሬት ዝተንከፈት ኣይትመስልን። እዚ ዘድንቕ ኣቓውማ ዓቢ ደንጐላዊ ቤተ መቕደስ ብዘይ ገለ ደገፍ ንኣሽሓት ዓመታት ድኅሪ ምጽንሑ፤ ብብዙኃን ናዕዳ ዘይረኸበ ናይ ደገፍ መንደቕ ብ፲፱፶፩ ዓ.ም. ከምዝተገብረሉ ይፍለጥ። ሓቂ እዩ ቅድም ናይ ዝናም ማይ ናብቲ በዓቲ እናኣተወ የሸግሮም ከምዝነበረ ዝተፈለጠ እዩ። 

ቅርጺ እቲ በዓቲ ከም ብሩርን ከም ወርቅን ብልጭልጭ ዚብል ዝመስል ኣብ ርእሲ ምዃኑ ኣፍ ደጊኡ ሓጺርን ጸቢብ ኮይኑ ናብ ሓደ በዓቲ ዝወስድ እዩ ዝመስል። ውሽጢ እቲ በዓቲ ግና ንመቕደስን ቅድስትን ዝኣክል እዩ። 

ገዳም ደብረ ሲናን ታሪኻን (ቀዳማይ ክፋል)

በስመ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ አሜን። 

ኣቐማምጣ ገዳም 

ገዳም ደብረ ሲና ብወገን ምብራቕ ሩባ ዓንሰባ ካብ ዝርከቡ ዓበይቲ በረኽቲ ጎቦታት ኣብ ሓዲኡ እተደኰነት ኮይና ኣብ ዞባ ዓንሰብ ንኡስ ዞባ ዒላ በርዕድ ትርከብ። ምእመናን ብፍላይ ኣዴታት ካብ ከከባቢኡ ካብ ዝተፈላለየ ኣንፈት ናብዚ ገዳም ብእግርን ብኣውቶብስን ኣባቕልን ብፍላይ ኣብ ጊዜ ንግደት ዝውሕዙ ኮይኖም፤ እቲ ቀንድን ዝበዘኀ ነጋዳይን በጻሓይን ዝጥቀመሉ ግና ኣብ መንገዲ ኣሥመራ - ከረን ኣስታት ፷፭-፸ ኪ.ሜ ምስተኸደ፤ ብዒላ በርዕድ ኣቢሉ ንየማን ብወገን ሰሜናዊ ምብራቕ ዝዕጸፍ ጸርጊያ ተኸቲሉ ናይ ኣስታት ፲፫ ኪ.ሜ ብእግሪ ወይውን ብኣውቶብስ ዝጓዕዙሉ መገዲ እዩ። 

እቲ ገዳም ካብ ጽፍሕ ባሕሪ ንላዕሊ ኣብ ፪ሽሕ፫፻ ሜትሮ ብራኸ ዝርከብ፡ ብዝተፈላለየ ስሑው ኣግራብን ቈጥቋጥን ብኸፊል ዝተሸፈነን ከምኡውን ብርክት ዝበሉ እንስሳ ዘገዳም ዝርከቡሉ ቦታ እዩ። ገዳም ዝተገደመሉ ከባቢ ኳራትን ደናጉላን ዓረ ዝበዝሖ ኮይኑ ኣብ ውሽጡ’ውን በዓትታት ዝመልኦ ስፍራታት ይርከብ እዩ። ኣብቲ ከባቢ ገዳም’ውን ዝተፈላለዩ ዓድታት ኣለዋ። ብፍሉይ እታ ቤተ ክርስቲያን እትርከበሉ ስፍራ ንበይና ብርኽ ዝበለት እምባ ኮይና ከም መኽደን መሶብ ትመስል። 

ቅዱስ ሚካኤል - መኑ ከም እግዚአብሔር (ካልኣይ ክፋል)

ዘመነ መሳፍንት
ድኅሪ ሊቀ ነቢያት ሙሴ ነቲ ሕዝቢ መሪሑ ምድረ ርስቲ ከውርሶም ዝተተከአ ኢያሱ’ውን ተራዳኢነት ቅዱስ ሚካኤል ረኺቡ ነበረ። ከምቲ ምስ ሙሴ ዝነበረ ምስኡ ከምዝኸውን እግዚአብሔር ቃል ኣትዩሉ ስለዝነበረ፤ ንቅዱስ ሚካኤል ሰዲዱ ንሕዝቡ ይራዳእ ነበረ። ኣብ ቅድሚ መንገዶም ንዝነበሩ ጸላእቶም የጥፍኣሎምን፤ ኃይሊ ይህቦምን ኸኣ ነበረ (ኢያሱ ፭፥፲፫፤ ስንክሳር ፲፪ ኅዳር) እስራኤላውያን ንቀጽሪ ኢያሪኮ ኣብ ዘፍረሱሉ እዋን’ውን ዝተራድኦም ንሱ እዩ (ኢያ ፫፥፲፭)። ምእንቲ ኢያሱ ዝተጣበቐን ዝሓለዎን ንሱ ቅዱስ ሚካኤል እዩ (ዘካ ፫፥፩)።

ሳምሶን ከምዝውለድ ንማኑሄ ዘበሰረ፤ ኵሉ እቲ እግዚአብሔር ኣብቲ ዝውለድ ሳምሶን ዝመደቦን ክኽተሎ ዘለዎ ናዝራዊ ሥርዓትን ዝነገሮምን፡ ስሙ ድማ ድንቂ ምዃኑ ከዊሉ ዝነገሮምን ቅዱስ ሚካኤል እዩ ነይሩ (መሳ ፲፫፥፲፭)።

ቅዱስ ሚካኤል - መኑ ከም እግዚአብሔር(ቀዳማይ ክፋል)

በስመ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ አሜን።

ሓደ ካብ ሊቃነ መላእክት

ካብቶም ረቀቕቲ ፍጥረታት እግዚአብሔር፡ መላእኽቲ እቶም ቀዳሞት እዮም። ተፈጥሮኦም ድማ ኣብታ ቀዳመይቲ ዕለት (እሑድ - ሰንበት) ኮይኑ ካብ ሓውን ንፋስን እዩ፤ ብምዃኑ ድማ መላእኽቲ ግዙፋን ዘይኮኑ ረቀቕቲ መናፍስቲ እዮም። ብተባዕታይ ጾታ ይጸውዑ ደኣ እምበር ትእምርቲ ጾታ ዘይብሎም ቍጽሮም’ውን ክንዲ’ዚ ክበሃል ዘይከኣል ኣዝዩ ብዙኅ እዩ። በብነገዳቶም ዝተኸፋፈሉን ነናቶም ኣገልግሎት ዘለዎም ከኣ እዮም። ሓንሳብ ምስ ናጻ ፍቓድ ብነባቢ አእምሮ ተፈጥሩ ደኣ እምበር ዝባዝኁን ዝውለዱን ዝዋለዱን ድማ ኣይኮኑን። ንባህርየ ተፈጥሮኦም ሞት ዘሰማምዖ ስለዘይኮነ፤ ሓንሳብ ምስ ተፈጥሩ ዘለዓለማውያን እዮም።

ዝተፈጥሩሉ ዕላማ ድማ ንኣገልግሎትን ምስጋናን እዩ፤ እቲ ኣገልግሎት ድማ ንእግዚአብሔር ስለ ዝኾነ ዓይነቱ ብዝኅ ጨናፍሩ ድማ ኣዝዩ ሰፊሕ እዩ። ካብን ናብን እግዚአብሔር እናተመላለሱ ንደቂ ሰባት ይራድኡ። ቅዱሳን መላእኽቲ ንምሕረት፡ ንሰላም፡ ንረድኤት፡ ንብስራት ወዘተ ዝለኣኹ እኳ እንተኾኑ ንመቅሰፍትን መዓትን ንቍጥዓውን ወዘተ ዝለኣኹሉ ጊዜ ኣሎ። ንዝተጸገመ ይረድኡ ንዝሓዘነ የጸናንዑ፡ ኣብ መከራ ንዘሎ ጸገሙ የቃልሉ፤ ኮታ ኣብ ኵሉ ድኅነት ወዲ ሰብ ዝራድኡ እዮም። (ዕብ ፩፥፲፬ መዝ ፺፥፲፩) ነቶም ዘይእዘዙን ብኣንጻርነት ንዘለዉን ድማ ድኅሪ ትዕግሥቲን ተግሳጽ ዘይምስማዕን መዓት የዝንቡ፤ መቕሰፍቶም የውርዱ።

ጾመ ሐዋርያት

በስመ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ አሜን።

እንቋዕ ኣብጸሓና!

 ቅድሚ ኵሉ ነቲ ብጐይታናን መድኃኒናን ኢየሱስ ክርስቶስ ንዝረኸብናዮ ጸጋን ሕይወትን ብሓጐስ ንዝክረለን ፶ መዓልትታት ኣኅሊፍና ጽባሕ በዓለ ጰራቅሊጦስ ናብ ዝኣቱ ጾመ ሐዋርያት ብምሕረቱ ኣብጸሓና፤ ኣብጸሓኩም። 

ከምቲ ኣቦታትና ብዘለዋ ሰማያዊ ጸጋ፡ ረብሓ ጾም ኣጸቢቖም ስለዝፈልጥዋ ብናፍቖት እዮም ዝጽበይዋ። ንሕና’ውን ትምህርቶምን ኣካይድኦምን ዘኪርና፡ ኣብዚ እዋን ጾም ምብጻሕና ዘለዋ መንፈሳዊ ጸጋን እተውህቦ ክብሪን ቅዱሳት መጻሕፍቲ ንዝገልጹልና መሠረት ገይርና ኢና እሞ እንቋዕ ኣብዚ ዘመነ ጾም ደጊምና ኣብጸሓና ንብል። 

ጾም ትምኒት ሥጋ እተጥፍእ፡ ቁስሊ ነፍሲ እተሐውይ፡ ጽሙናን ህድኣትን እትምህር፡ ካብ እንሰሳዊ ፍቓድን ግብሪን እትዕቅብ፡ ሰብ መልአክ ዘበምድር ኮይኑ ክነብር መንፈሳዊ ኃይሊ እተዕጥቖ እያ። ይኹን ደኣ እምበር ብዙኅ ረብሓ ዘለዎም ክነሱ፡ ሰባት ሸለል ካብ ዝብልዎም ዓበይቲ መንፈሳዊ መገድታት ሓደ ጾም እዩ። ኣብዚ ዘመን እዚ ብዛዕባ ጾም ዘይፈልጥ ኣሎ ክበሃል ዘድፍር ኣይኮነን፤ ንዘለዎ ጥቕሚ’ውን ዝስሕቶ የልቦን። ብኣንጻሩ ግና በቲ እግዚአብሔር ዝፈትዎ መገዲ ዝፍጽምዎ ኣዝዮም ውሑዳት ምዃኖም እሙንን ዘሕዝንን ነገር እዩ። ኣቦታትና ግና ሕገ እግዚአብሔር ተኸቲሎም ምስ ኣምላኾም ዘራኽቦም መገዲ ምዃኑ ተረዲኦም በቲ ጸባብ ዓንቀጽ ክነብሩ ርኢናዮም ኢና። ዝረኽበዎ ጸጋን ክብርን ድማ ካብ ኣዕይንትናን ኣእዛንናን ክውል ኣይኮነን። ጾም ቅንዕቲ መገዲ ምዃናውን ብኣዋጅ ምፍላጦም ንሕና ምእንቲ ክንሰምዖምን ክንስዕቦን እዩ። (ዕዝራ ፰፣፳፩) ንሕናን ጾምናን ኸ ከመይ ኣሎ፧ 

በዓለ ኃምሳ

በዓለ ኃምሳ ብኸመይ ተገልጸ፤(ካል ኣይ ክፋል)

ከምቲ ኣብ ላዕሊ ዝተገልጸ ሓዋርያት ኣብ በዓለ ኃምሳ ኣብ ቤት ማርያም (ኣደ ማርቆስ) ከለዉ ድንገት ከም ብርቱዕ ህቦብላ ንፋስ ከም እተመቓቐለ ልሳን ብሃልሃልታ ሓዊ ካብ ሰማይ ክወርድ ተራእየ። ስለቲ ብዙኅ ድንቂ ግብሩ፡ መንፈስ ቅዱስ ብሓዊ ይምሰል እዩ እሞ ብኣምሳል ሃልሃልታ ሓዊ ተገልጸ። ነታ ቤት’ውን መልኣ፤ ኣብ ልዕሊ ነፍስ ወከፍ’ውን ሓደረ። ኣቐዲሙ ናብ ዓለም ወጺኦም ወንጌሉ ክሰብኩ ኣዚዝዎም ነበረ እሞ እቶም ሓደ ክልተ ቋንቋ ጥራይ ዝፈልጡ ዝነበሩ ሓዋርያት ብኻልእ ዘይተወልዱሉ ቋንቋታት ዓለም ክዛረቡ ጀመሩ። ልሳን ዓለም ተገልጸሎም እሞ ብኡኡ ኣቢሎም ድማ ወንጌል ክዛረቡ ጀመሩ። ገሊኣቶም እኳ ከባጭውሎም ጀሚሮም እንተነበሩ፡ እቶም ካብ ከካብዓዱን ዓለምን ዝተኣከቡ ኣይሁድ ግና መሳካኽርን ኣመንትን ናይዚ ድንቂ ግብሪ ኣምላኽ ኮኑ። ሊቀ ሓዋርያት ቅዱስ ጴጥሮስ ድማ ኣፈ ጉባኤ ኮይኑ ነቶም ኣብኡ ዝተኣከቡን ኵሎም ትንቢት ነቢያት ይፍጸም ከምዘሎ ኣረደአን፤ ኣመሳኸረን፤ ስቕለትን ሞትን ትንሥኤን ጐይታናን መድኃኒናን ኢየሱስ ክርስቶስ እናመስከረ ወንጌል ሰበኸሎምን። ብዙኃን’ውን ነቲ ቃል ኣሚኖም እንታይ ንግበር ኢሎም ሓተቱ። ሓዋርያት ድማ መንገዲ ሕይወት ዝኾኑን ዝወሃበሎምን ምሥጢራት ቤተ ክርስቲያን መሃርዎም። ቤተ ክርስቲያን ድማ ብኸምዚ ኣገባብ ብምሥጢረ ንስሓ፡ ብምሥጢረ ጥምቀት፡ ብምሥጢረ ውህበት ጸጋ መንፈስ ቅዱስ (ቅድም ብኣንብሮተ ኢድ ዳኅራይ ብሜሮን ዝኾነ) ወዘተ ተልእኾኣ ጀመረት። ብሓንሳብ ድማ ኣስታት ሠለስተ ሽሕ ሰባት ናብታ ቀዳመይቲ ቤተ ክርስቲያን ተጸንበሩ። ብፍቕርን ብሓድነትን ድማ ጸኒዖም ከምዝነበሩ ቅዱስ መጽሓፍ ይገልጽ። እቶም ብዝርወት ዝነበሩ ኣይሁድ እሞ ነዚ ግብሪ ኣምላኽ ርእዮም ኣሚኖም ዝተጠምቁ፡ ድኅሪ እዚ በዓል ነናብ ዓዶም ኣብ ዝምለሱሉ ነቲ ዝተማሃርዎን ዝኣመንዎን ወንጌል ናብ ኵሉ ከባጽሑ ጀሚሮም። በዚ ድማ ቤተ ክርስቲያን ካብ እስራኤል ናብ ካልእ ዓለም ክትዝርጋሕ ጀመረት።

በዓለ ኃምሳ

በስመ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ አሜን። 

ስያመ (ቀዳማይ ክፋል)

እዚ በዓል እዚ ኣብ ቅድስት ቤተ ክርስቲያንና ድኅሪ ትንሣኤ ጐይታ ኣብ መበል ፶ መዓልቲ፡ ድኅሪ ክቡር ዕርገቱ ድማ ኣብ መበል ፲ መዓልቲ ይኽበር። በዓለ ኃምሳ ጴንጠ ቆስጤ ወይውን ብጽርዕ ድማ ፔንዲ ኮንዳ (ፔንዲ ኮስቴ) ይበሃል። እዚ ማለት ድማ መበል ፶ መዓልቲ ማለት እዩ። ጰራቅሊጦስ ወይውን ፓራክሊቶስ መበቆሉ ጽርዕ ኮይኑ ቤተ ክርስቲያናዊ ትርጉሙ ድማ መንጽሒ (ዘንጽሕ) መጽንዒ (ዘጽንዕ) ናዛዚ (ዘረጋግእ) መስተፈሥሒ (ዘሐጉስ) ከሣቲ (ዝገልጽ) መስተሥርይ (ኃጢኣት ዝኃድግ) ዝብል ትርጉም ይህብ። በዚ መሠረት ድማ መንፈስ ቅዱስ ኣብ ናይ ኃጢኣት ጭቓ ንዝወደቑ የንጽሕ፤ ኣብ መንፈሳዊ ገድሊ ንዘለዉ ኣብ ኵሉ ፈተናን መከራን የጽንዕ፤ ንዝተናወጹ የረጋግእ፤ ንዝሓዘኑ የጸናንዕ፤ ንዝደኸሙ የብርትዕ፤ ንዝጓሃዩ ድማ የሐጉስን ማለት እዩ። ንሰማዕታት ናብ ደም፡ ንመነኮሳት ናብ ገዳም፡ ንምእመናን ድማ ናብ ቤተ ክርስቲያን ኅሊንኦም ዘለዓዕልን ዝመርሕን ንሱ እዩ። (ዮሐ ፲፮፥፲፪) ቤተ ክርስቲያን ብመንፈስ ቅዱስ ኣቢላ ምሥጢራት ትቕድስን ትፍጽምን። ንምእመናን ድማ ጸጋ መንፈስ ቅዱስ ትዕድል። እምነት ክርስቲያናት ኣብ ቤተ ክርስቲያን ዘስፍሕን ዘጽንዕን መንፈስ ቅዱስ እዩ። ብመንፈስ ቅዱስ እንተዘይኮይኑ ንክርስቶስ ብሥጋ ዝተገልጸ ፍጹም ናይ ባህርይ ኣምላኽ ምዃኑ ክእመን ዝኽእል የልቦን። (ቀዳማይ ቆሮ ፲፪፥፫)