ተወሳኺ እገዳ ኣብ ልዕሊ ሠመረአብ!

በስመ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ።

ብሰይፈ ውግዘት ኣቦታት ደብረ ቢዘን ዝተመትረ ሠመረአብ ቀሺ ወልደገብርኤል፤ ነቲ መንም ክድፍሮ ዘይከኣል መንፈሳዊን ሰማያዊን ሥልጣን ገዳማውያን ኣቦታት ኣቃሊሉን ረጊጹን ትምህርቱን ስብከቱን ኣብቶም ዓውድታቶም ዝፈቐደሉ ውሑዳት ኣብያተ ክርስቲያናት ተሓጺሩ ክቕጽል ከምዝጸንሐ ክጥቐስ ጸኒሑ እዩ። እዚ ኸኣ ኣሳሰዪኡ ካብ ዝኾነ “ኣመሓዳሪ”ን ውሽጣዊ ደገፍቱ ካብ ዝኾኑ ሓደ ክልተ ሊቃነ ጳጳሳት ብዝረኸቦ ደገፍ ተተባቢዑን፤ ብዓቢኡ ድማ ለኣኽቱ ዝኾኑ “ዓባይ ኦም” ብዝውዳቤኦም ተረፍ መረፍ ናይ ዝቐደሙ መናፍቓን ብዝሃብዎ መምርህን ምኽርን ምዃኑ ምንጪታትና ከረጋግጹልና ጸኒሖም ኣለዉ። ኮይኑ ግና እቲ ዝሓሰቦን ዝወጠኖን ኵሉ ፈሺልዎ፤ ምድሪ ኣንጻሩ ተላዒላ ዘላ ሠመረኣብ እቲ ዝንዓቖ መንፈሳዊ ውግዘት ድሮ ካልእ መዘዝ የስዕበሉ ከምዘሎን በቲ ዝረድእዎን ጸገዐይ ብዝበሎም ኣካላት ይመጾ ከምዘሎ ይስዕቦ ከምዘሎ እዩ ዝስማዕ ዘሎ።

ብገለ ውሑዳት ደገፍቱ ኣቢሉ ተቓውሞ ናይ ምልዕዓልን፤ ኣለዉኒ ብዝብሎም “ሰብ ሥልጣን” ኣቢሉ “ኣንጻረይ ዓጢቖም እዮም” ኣብ ዝብሎም መነኮሳትን ካህናትን መሪጌታታትን ዲያቆናትን ጀሚርዎ ዝነበረ ናይ ምጽላምን፤ ካልእ ፓለቲካዊ ዕላማ ከምዘለዎም ኣምሲልካ ብምቕራብ ግዳይ ምፍርራህን ማእሰርትን ንምግባርን፤ ከምኡ’ውን ኣብ ውሽጢ ኣቦታት ክዘርኦ ዝጸንሐ ናይ ምክፍፋል ውዲቱ ከምዝፈሸለ ካብ ናይ ቀረባ ምንጪታቱ ዝተረኽበ ሓበሬታ የመልክት። እኳ ደኣ ንሱ ነቲ ክብርን ሥልጣንን ገዳማውያን ኣቦታት ንዒቑ፤ ነቲ ዝተወግዘሉ ጕዳይ ብዕሊ ክቕጽሎ እኳ እንተጸንሐ፤ ብዘይሓሰቦ መገዲ ደጋፊኡ ብዝኾነ “ኣመሓዳሪ” ኣብ ዝተጸወዐን ንረብሕኡ ኣብ ዝተወደበን ጉባኤ ቅዱስ ሲኖዶስ ተሪር ተቓውሞ ከም ዝገጠሞ እዩ በብወገኑ ዝግለጽ ዘሎ።

እንቋዕ ናብ ካልኣይ ዓመት ምጅማር ጦማረ ማዕዶት ኣብጸሓና።

በስመ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ።

ክቡራትን ክቡራንን ተኸታተልቲ ጦማረ ማዕዶት፦

መልእኽትና ‘ማዕዶት’ ኢልና ብዝሰመናያ ጦማርና ኣቢልና ምምሕልላፍ ካብ እንጅምር ድሮ ክልተ ዓመት ኣቝጺርና ኣሎና። ቅድምን ልዕልን ኵሉ ቅዱስ ፍቓዱ ኮይኑ ኅሊናና ኣንቑሑ ንዘጀመረና፤ ኣብ ድኻምና ኃይሊ ኣብ ስንፍናና ጥበብ ንዝሃበና፤ ብዛዕባ ቃሉን ቤቱን ክንዛረብ ልሳነ ኢድና ንዝኸፈተልና እግዚአብሔር ኣምላኽ ስብሐት ይኹኖ ንብል። አምላከ ቅዱሳን እግዚአብሔር ምሳና እንተዘይከውን ነይሩ፤ ጸሎት ቅዱሳን እንተዘይድግፈና ነይሩ፤ ዋላ ይውሓድ ብርግጽ ኣብዚ ዘሎናዮ ክንበጽሕ ይትረፍ፤ ሓደ ስጉሚ ንቕድሚት ክነሳጉም’ውን ንኽእል ከምዘይነበርና እምነትና እዩ። ሕጂ’ውን ተስፋና ንሱ ሓደ እግዚአብሔር እዩ።

ኣብዘን ዝኃለፋ ክልተ ዓመታት ኣገደስቲ ዝበልናዮምን ቀዳምነት ክወሃቦም ንዘለዎም ጕዳያት ቤተ ክርስቲያን ትንክፍክፍ ከነብል ጸኒሕና ኢና። ምስቲ ዘሎና ብዙኅ መዳያዊ ሕጽረታት፤ ዓቕምና ውሱን፤ ዝርገሐና ድሩት ብምዃኑ ከምቲ ክንኮኖ እንደልዪን፤ ክንኮኖ ዝግባእን ንኸውንን ንገብርን ከምዘየለና እቲ ዝዓበየ ስክፍታና እዩ። ምስቲ ዝውጥጠና ካልእ ብዙኅ ነገራት፤ ካብ ትም ምባል ነቲ ዘሎና ውሑድ ምብርካት ይሓይሽ እናበልና ብኃይሊ ኣምላኽ ንቕጽል ኣሎና። ስለዚ እዩ ድማ ናታትኩም ሱታፌ ብቀጻሊ ክንሓትት ዝጸናሕና።

“ተዋስኦ ይሁዳ” ኣብ ልዕሊ ብፁዕ ኣቡነ ሼኑዳ

በስመ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ። 

Click Here To Read in PDF
ቀድም ኣቦታትና: “ክበልዕዋ ዝደለዩ ኣባ ጉምባሕ ዛግራ ይብልዋ” ብምባል ነቲ ዝደለኻዮ ወይውን ክትጥቐመሉ እትደሊ ዝኾነ ነገር: ኮሓሒሊካን ኣጸቢቕካን ዘይምልክዑ ብምምሳል: ወይውን ስሙን ግብሩን ብምቕያር ወይውን ዘይስሙን ዘይግብሩን ብምሃብ ናብ ረብሓኻ ንምቕያርን ድሌታትካ ንምፍጻምን ንዝቐርብ ናይ ምምስማስ ወይውን ናይ ምጽብባቕ ኣገባብ በዚ ምሳሌ እዚ ክገልጽዎ ይስምዑ ነይሮም። ሎሚ ድማ ዘመን ምስ ግብሩን ኣካይድኡን ተቐይሩ: እቲ ናይ ኣቦታት ምሳሌ ብኣንጻሩ “ክበልዕዋ ዝደለዩ ዛግራ ኣባ ጉምባሕ ይብልዋ” ብዝብል ተተኪኡ ንረኽቦ። ነዚ ዳኅራዋይ ግምጣል ምሳሌ ዝመስል ነገር ከኣ ማለት ከተጠፍኦ ዝደለኻዮ ሰናይ ነገር ብምጽላምን ብምስይጣንን ዘይመልክዑን ዘይስሙን ብምሃብ ዝግበር ኣገባብ ኢና እምበኣር ኣብ ደምበ ሓራጥቃውያን እነስተውዕል ዘሎና። ሓደ ካብቲ ነዚ መበሊና ምኽንያት ዝኾነና ድማ ኣብ ልዕሊ ብፁዕ አቦና አቡነ ሼኑዳ ዝግበር ዘሎ ናይ ምጽላምን: ናይ ምኽፋእን ከምኡውን ብድሕሪኦም ምእንቲ ክኽሰበሉ ተጠጂኡ ዘሎ ፍሕሶ መናፍቓንን ኣሳሳይቶምን እዩ። እቲ ግዳይ ክኸውንን ክጥባሕ ካራሩ ዝቀራረበሉን ዝሰሓለሉን ዘሎ ድማ ሃገረ ስብከት ሰሜን ኣሜርካ እዩ። 

ጉጅለ ገብረሚካኤል ዘኣትላንታ ንርእሱ ብወግዒ ካብ ሡርን ጕንድን ቤተ ክርስቲያን ምፍንጫሉ ካብ ዘፍለጠሉን: ዕላማታቱ ከምዝጐናደቦ ብምስትውዓል: ደጊም ከም ድሌቱ’ውን ከም ዘይከውን ብምርዳእ ኣብ ክንዲ ዘሐጕሶ: ከፊእዎ ካብ ዘንጸርጸሉ ምኽንያት እቲ ሓደ ዕብየት መሪሕነት ሃገረ ስብከት ሰሜን ኣሜርካ ብደረጃ መንበረ ጵጵስና ምዃኑ ዝተፈልጠ እዩ። እምበኣር ብምምጻእ ብፁዕ አቦና ናብ ሃገረ ስብከትና ብጊሓቱ ዘይተሓጐሰ ጕጅለ መናፍቓን: ካብ ሽዑ ኣትሒዙ ንነዊሕ ክፍሕሶን ክሰርሓሉን ዝጸንሐን: ኣብዚ ቀረባ እዋን ድማ ብዝኃየለ መገዲ ካብቲ ሒዝዎ ዘሎ መደብ: ኣብ ልዕሊ ብፁዕ ኣቦናን መምህርናን አቡነ ሼኑዳ ጳጳስ ሃገረ ስብከት ሰሜን ኣሜርካ ኣንጻሮም ቀኒዑ ዘሎ ጐስጓስ እዩ። ኣይሰለጦን እምበር ብእኦም ንዝምእከል ሃገረ ስብከትን: ሕዝበ ክርስቲያንን ንምኽፍፋልን: ንምድኻምን ዘይፈንቀሎ እምኒ ኣይነበረን። እቲ ሎሚ ብዝያዳ ዘጐሳጕሶ ዘሎ ትንኩል ሓሳብ ድማ ሓድሽ ነገር ዘይኮነስ: ካብ ዓቕሊ ጽበት ዝነቅል ፍሉጥ ዕላማ ዘለዎ እዩ። እቶም ቀንዲ ገጸ ባህርያት ናይዚ ተዋስኦ ድማ እቶም ኣዕሩኽት ቀደምን (ናይ ገብረሚካኤል): ኣብ ኣሥመራ ኣብ ምምሕዳር ቤተ ክርስቲያንን ተኾይጡ ዘሎ ኣካልን እዮም። ኣላዪ ናይዚ ተዋስኦ ድማ ባዕሉ ገብረሚካኤል እዩ። 

ውግዘት ሠመረአብ ምስ ህልዊ ኩነታቱን መጻኢ ኣመታቱን (ቀዳማይ ክፋል)

Click hear to read in PDF
ሠመረኣብ ቀሺ ወልደ ገብርኤል ሕጂ ምቕማጡ ኣብ ኣሥመራ ኮይኑ፣ ትምህርቲ ቤተ ክርስቲያን ድማ ኣብ መበቈል ዓዱን ኣብ ዓዲ ከፈለት (ኣቋቋም)ን ማይ ለሓም (ቅኔ)ን ዝተማህረ እዩ። ቅድሚ ናብ ኣሥመራ ምምጻኡ ኣብ ምጽዋዕ ንንውኅ ዝበለ እዋን ዝተቐመጠን ናብ ግብጺ ንትምህርቲ ከይዱ ዝነበረን እዩ። ሕጂ ድማ ኣብ ደብረ ፀሓይ አቡነ ተክለሃይማኖት ከም ሰባኬ ወንጌል፣ ከምኡ’ውን ኣብ ላዕለዋይ ቤት ጽሕፈት መንበረ ፓትርያርክ ኦርቶዶክሳዊት ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን ኤርትራ ከም ሓላፊ ክፍሊ መንፈሳዊ ትምህርቲ ኮይኑ ዝሠርሕ ዘሎ ሓለቓ ተሐድሶኣውያን ውሽጢ ሃገር እዩ። 

መእተዊ

ኣብዚ ቀረባ እዋን፤ እቶም ብጽንዓት ሃይማኖቶምን መንፈሳዊ ተጋድሎኦምን ዝፍለጡ ኣቦታት ገዳም ደብረ ቢዘን ኣብ ልዕሊ እቲ ንነዊኅ እዋን እናተለዋወየን ኣዝዩ መንፈሳዊ ብምምሳልን መናፍቃዊ ትምህርቱ ኣብ ፍሉጥን ዘይፍሉጥን ጉባኤታት ቤተ ክርስቲያን፤ ብሓፈሻ ኣብ ደቂቀ ተዋሕዶ ክዝርግሕ ዝጸንሐ ሠመረኣብ ቀሺ ወልደ ገብርኤል ሰይፊ ውግዘቶም ከምዝመልሑ ክቃላሕ ጸኒሑ እዩ። ንሕና’ውን ንዝረኸብናዮ ሓበሬታ ናባኹም ከምዘለዎ ኣኅሊፍናዮ ምንባርና ይዝከር። እምበኣር ብዙኃት ካባኹም ብዝሓተቱናን ድኅረ ውግዘት ሠመረኣብ ንዘሎ ፍጻሜታት ብዝምልከት ንዝበጻሕና ሓበሬታ ኣወሃሂድና ከነቕርበልኩም ምዃንና ብዝኣተናዮ ቃል፤ እነሆ በብኽፋሉ ነቕርበልኩም ኣሎና። 

ተሐድሶ (እኩይን መደናገርን ዕላማ መናፍቓን)

በስመ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ፣

ተሐድሶ

(እኩይን መደናገርን ዕላማ መናፍቓን)

Click hear to read in PDF

ሀ. ትርጕምን ዓይነትን ተሐድሶ

ተሐድሶ ማለት ምሕዳስ፣ ምልዋጥ፣ ሓድሽ ምግባር፣ ምብርታዕ፣ ምጽናዕ፣ ምሥራሕ፣ ምጽጋን ማለት እዩ። ኣብ ዓለም ብምኽያት ምንዋኅ ጊዜን ብዝኂ ኣገልግሎትን ግቡእ ኣገልግሎቱ ኪህብ ንዘይከኣለ ወይ ንዝተበላሸወ ኣሐዲስካ ናብ ንቡር ኣገልግሎቱን ሥራሑን ምምላስ ኣሎ። ኣብ መንፈሳዊ ዓለም ድማ ምስ ሃይማኖት፣ ሥርዓትን ታሪኽን ቤተ ክርስቲያን ዘይዛመድ መንፈሳዊ ተሐድሶ ኪግበር ይከኣል እዩ። ብቀንዱ ድማ ተሓድሶ ዝብል ቃል፣ ነቲ ብሓጢኣት ዝበለየን ዝተበላሸውን ሕይወት፣ ብንስሓ ምሕዳስ፣ ምልዋጥ ዝምልከት እዩ። “ብምሕዳስ ልብኹም ደኣ ተለወጡ እምበር፣ ነዚ ዓለም እዚ ኣይትምሰልዎ” (ሮሜ ፲፪፥፪/12፥2)) ከምዝብል ማለት እዩ። ብተወሳኺ’ውን ኣብ ምኅደራ፣ መገድታት ምስፋሕ ስብከተ ወንጌልን ንእኡ ዝመስልን ሃይማኖትን ሥርዓትን ቤተ ክርስቲያን ብዝተኸተለን ብዝሳነን መገዲ ነቲ ህልዊ ዘመን ብምዕዳግ ምምሕያሽ፣ ምሕዳስ ዝከኣል ነገራት ክህሉን ኣገዳሲን ኮይኑውን ዝርከበሉ እዋን ኣሎ። 

ኮይኑ ግና እዚ ክበሃል ከሎ፣ ተሓድሶ ዝብል ቃል ብመሠረቱ ከም ኣገባቡ ዝተፈላለየ ትርጉም ይሃልዎን፣ ንዝዓበየን ንዝጸፈፈን ኣገባብን መደባትን ኣብ ኣሠራርሓን ሜላን ምሕደራን ቤተ ክርስቲያን፣ ብቀንዱ ድማ ንመንፈሳዊ ሕይወት ዝምልከት ይኹን እምበር ካብ ሓራጥቃውያን ምቕዳሕ ዝፍትዉ መከልአን ዘይትርጉሙ ብምሃብ ነታ ዘይተበልይን ወትሩ ሕያው ንዝኾነትን ቅድስት ዝኾነት መንፈሳዊት ቤተ እግዚአብሔር ኣብ ትምህርተ ሃይማኖታ፣ ሥርዓታ፣ ወቦ ዘተርፈ ከምዝምልከት ገይሮም ከቕርብዎ ይፍትኑ እዮም። እዚ ግና ዓቢይ ጌጋ እዩ። ብዓንዲ ነገሩ ነዚ ቃል’ዚ ኣብ ምንታይ ንጥቐመሉ ኣብ ምንታይ ከኣ ንጥንቀቐሉ ብዝግባእ ምርዳእ የድሊ። ሓደ ሰብ ነታ ወትሩ ተሓድሶ ዝግብኣ ሕይወቱ ገዲፉ፣ ነታ ብደም ክርስቶስ ንዝተመሥረተት እሞ መሠረተ ሕይወት ንዝኾነት ቅድስት ቤተ ክርስቲያን ‘ተሓድሶ’ ክገብረላ የድልያ ኣሎ ኢሉ ክብገስ ከሎ፣ ረቂቕን ዓሚቕን ንዝኾነ ምሥጢርን ትርጉምን ቤተ ክርስቲያን ከም ዘይፈልጥ ባዕሉ ኣብ ርእሱ ይምስክር ከም ዘሎ ክፈልጥ ይግባእ። ስለዚ ብዛዕባ ተሓድሶ ዝብል ቃል ኣፍልጦና ብመጠኑ ከነስፍሕ ነዚ ዚስዕብ ነጥብታት ከነቕልበሉ ሰናይ እዩ።

ክንጽበዮ ዝጸናሕና ብዓል “መድኃኒት”

Click hear to read in PFD

ፖፕ ቴዎድሮስ (ታዋድሮስ) - ክንጽበዮ ዝጸናሕና ብዓል “መድኃኒት”

ቅብጣዊት ቤተ ክርስቲያን ነዊሕ ጊዜ ድኅሪ ዝወሰደን፤ ሰፊሕ ምጽራይ ዝተገብረሉን፤ ዝተቀላቐሉ ጌጋታት ብጥበብን መንፈሳውነትን ድኅሪ ምስጋር መተካእታ ኣቡነ ሼኑዳ ሣልሳይ ንዝኾኑ ኣቡነ ቴዎድሮስ (ታዋድሮስ) መበል ፻፲፰ ፓትርያርክ ወፖፕ ገይራ ኣብ መንበረ ማርቆስ ኣብ ዕለት ፳፭ ጥቅምቲ ፳፻ወ፭ ዓ.ም. መሪጻቶም ኣላ። እግዚአብሔር ኣምላኽ ኣብዚ ኣብጺሑና እዩ እሞ ምስጋናን ውዳሴን እናቕረብና፤ ንዝተሰምዓና መንፈሳዊ ሓጐስ ንገልጽ። ሎሚ ዕለት ፱ ሕዳር ፳፻ወ፭ ዓ.ም. (18/11/2012) ኣብ ዝክብከብ በዓለ ሲመቶም ንዘሎና ኣኽብሮትን ፍቕርን ንገልጽ።

ኣብዚ ጽንኩርን፤ ኣብ ታሪኽ ሥጋዊ ይኹን መንፈሳዊ ዓለም ኣዝዩ ኣገዳሲ ኣብ ዝኾነ ምዕራፍ፤ ፖፕ አቡነ ታዋድሮስ ብፍቓድ እግዚአብሔር ናብዚ መንበር ምምጽኦም ኣብ ትሕቲ ኣምላኽ ብዙኅ ነገር ካብኦም ክንጽበ ዝድርኽ እዩ። ብፍላይ ንቅብጣዊት ቤተ ክርስቲያንን ደቃን እምብዛ ከገድሶም እዩ። ካብኡ ናብኡ ድማ ፖፕ አቡነ ሼኑዳ ዝኣኽሉ ዓቢይ መምህር ተኪኦም ይመጹ ብምህላዎም፤ ብዙኅ ነገራት ንምንጽጻርን፤ ነዚ ጽንኩር ዘመን ብዝግባእ መንፈሳዊ ተጋድሎ ንምስጋርን ዓቢይ ዕዮ ይጽበዮም ከምዘሎ ዘመላኽት እዩ። አምላከ ቅዱሳን እግዚአብሔር ኃይሉን ጥበቡን ሂቡ፤ ንቅብጣዊት ቤተ ክርስቲያን ይኹን ንተዋሕዶ ሃይማኖቶም ተጠቓሲ ሥራሕን ታሪኽን ክገድፉ ጸሎትናን ትምኒትናን እዩ።

ኣቡነ ኤዎስጣቴዎስን አቡነ ፊልጶስን፤ ነዚ ዘመን ዝኸውን ገድላዊ ትምህርቶም(፬ይን መወዳእታን ክፋል)

Click hear to read in PDF
6.0 መዕረፊ ጋዕዝ 

አቡነ ፊልጶስ ንህያባት ንጉሥ ዳዊት ድኅሪ ምንጻጎም፤ ንርስቲ አቡነ ማዕቀበ እግዚእ (ካብ ደቂ ኤዎስጣቴዎስ) ከም ቀደሞም ክምለሰሎምን፤ ንክልቲኡ ሰናብቲ ከኣ ከምቲ ሕጊ ሓዋርያትን ሲኖዶስን ክኽበር ኣዘዘ። ናይ ንጉሥ ዳዊት ቅልጡፍ ለውጢ ኣብ መትከሉ፤ ኃያል ጽልዋ አቡነ ፊልጶስ ዘመልክት እዩ። እታ ዝተጠበቑላ ሰንበት ክትኽበር ድማ ኣወጀ። ብሕጂ ከኣ ኣንጻር ደቂ ኤዎስጣቴዎስ ክስርሓሉ ዝጸንሐ ኣገባብ ማለት ዝኾነ መከራ ከይወርዶም ኣዘዘ። ብፍሉይ ኣዋጅ ድማ ርስቶምን ክብሮም ክዕቀብን፤ ኣብ ዘደልይዎ ገዳማቶም ከስፍሑን ተፈቕደሎም። ብኣንጻሩ ድማ ቤተ ተክለ ሃይማኖትን ግብጻውያንን ተሣዒርና ኢሎም ከይኵርዩ ጎቦ ፍርዲ ሃበ። ከምቲ ዝሓሰብዎን ከም “ትምህርቲ እስክንድርያን” ሰንበት ክትኽበርን (ሰንበተ ክርስቲያን ጥራይ)፤ መሪሕነት ግብጺ ድማ ብጥብቒ ክኽበርን ኣብ መጋባእያን ቤተ ኤዎስጣቴዎስ ኣብ ዘይኮና ኣብያተ ክርስቲያናትን ኣወጀ። ክልተ ገጽ ዘለዎ እዚ ተገራጫዊ ውሳኒኡ ድማ ነቲ ሽግር መሠረታዊ መፍትሒ ኣየምጽኣሉን። ክልቲኦም ኣባይቲ ድማ ብውሳኒኡ ዕግበት ኣይተሰምዖምን። 

እዚ ጋእዝ’ዚ ኣብ ጥርዙ ካብ ዝበጽሓሉ ኣትሒዙ ኣብ ሞንጎ ክልተ ኣባይቲ (ደቂ ኤዎስጣቴዎስን ደቂ ተክለሃይማኖትን) ፍጹም ፍልልይ ፈጢሩ፤ ደቂ አቡነ ኤዎስጣቴዎስ ርእሶም ኣግሊሎም፤ ዳርጋ ን120 ዓመት ዝኣክል ካብ ጽልዋን ምምሕዳርን ቅብጣዊትን ኢትዮጵያዊትን ቤተ ክርስቲያን ሓራ ኮይኖም ኣብ ኤርትራ ተወሲኖም ከምዝጸንሑ ይፍለጥ። ናቶም ምምሕዳር ከኣ ኣቝሞም ነበሩ። ኣብዚ ጊዜ ድማ ከም ትንሣኤ ገዳማት ክረአ ዝኽእል ብዙኅ መንፈሳዊ ስርሓት ኣብ ምሉእ ኤርትራ ተሳሊጦም እዮም። 

ቍስቋም

በስመ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ።

እንቋዕ እግዚአብሔር ኣምላኽ ምብቓዕ ስደት ጐይታናን መድኃኒናን ኢየሱስ ክርስቶስን ኣዲኡ ቅድስት ድንግል ማርያምን ምምላስ ናብ ትውልዲ ዓዶም ናብ እንዝክረሉን እንብዕለሉን ክብረ በዓል ቍስቋም ብሰላም ኣብጸሓና እንዳበለት፡ ብዛዕባ ማኅሌተ ጽጌ ኣብ ዝሓለፈ ወጺኡ ዝነበረ ጽሑፍ ደጊምና ክንከታተል ብኽብሪ ትዕድም። 


ማኅሌተ ጽጌ (ቀዳማይ ክፋል)

ማኅሌተ ጽጌ (ካልኣይን መወዳእታን ክፋል)

ውግዘት ሠመረአብን ህልውን መጻኢን ኣመታቱ

በስመ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ አሜን።

ክቡራንን ክቡራትን ተኸታተልቲ ጦማርና፦

Click Here To Read in PDF

ዜና ውግዘት ሠመረአብ ወልደገብርኤል ካብ ዝተቓልሓሉ ሰዓት ኣትሒዙ፤ ብዙኅ ተስፋ ዝዘርኡ ስጉምትታትን ምንቅቓሕን ኣብ ውሽጢ ሃገር ይኹን ዳርጋ ኣብ ኵለን ኣህጉራተ ስብከት ቤተ ክርስቲያንና በብኵርንዑ፤ ኣብ ቤተ ክህነት ይኹን ኣብ ምእመናን፤ ካብኡ ሓሊፉ’ውን ኣብ ቅዱስ ሲኖዶስ ሃገርና ይረኣዩን ይውሰዱን ምህላዎም ተብጽሑልና ካብ ዘሎኹም መልእኽትታትኩምን፤ ከምኡውን ብወገንና ካብ እንገብሮ ምክትታል ክንርዳእ ክኢልና ኣሎና።

ብኣንጻሩ ድማ ሰይፊ ውግዘት ገዳማውያን ኣቦታት ከም ኢምንትን ትርጉም ኣልቦ ገይሩ ብምቍጻርን፤ ትምህርቱ ብወግዒ ኣብ ጉባኤያት ዝቐጸለ መናፍቅ ሠመረአብ፤ በቲ ዝገብሮ ዘሎ ናይ ምዕግርጋርን ምድንጋርን ነቲ ንጹር ሃይማኖታዊ ውግዘት ዘይትርጉሙ ብምሃብን፤ ብቀረባ ንዝተዛመዶም “ጸግዐይ” ዝብሎም ክልተ ጳጳሳት ከይተረፈ ብምድንጋር ካልእ ፓለቲካዊ ኣጀንዳ ከልብሶን ደገፍቱ ብምውዳብ፤ ኣቐዲሙ ክሰርሓሉን ከዋድዶን ብዝጸንሐ መርበባቱ ኣቢሉ ኣብ ቤተ ክርስቲያን ዕግርግርን ምኽፍፋልን ንምፍጣር ዝከኣሎ ይገብር ምህላዉ ክፍለጥ ተኻኢሉ ኣሎ።

ማርያም ኣሥመረይቲ! (፬ይን መወዳእታን ክፋል)

ርእሰ ኣድባራት ደብረ ጽዮን ቅድስት ማርያም ድኅሪ ናጽነትን ሎምን

Click Here To Read in PDF
እምበኣር ርእሰ ኣድባራት ደብረ ጽዮን ቅድስት ማርያም ቤተ ክርስቲያን፤ ብኸምዚ ኣገባብ ጥንታውነታ ዓቂባ፤ ምስ ምምዕባል ከተማ ኣሥመራ ከኣ ዝያዳ ኣገልግሎታ እናስፍሐት ክትመጽእ ክኢላ እያ። በብዘመኑ’ውን ብዘይካ እቲ ሓንሳብ ብጽቡቕ መገዲ እተሓንጸ ቤተ ክርስቲያን ጥራይ ዘይኮነሲ፤ ካልእ ኣገልግሎት ዝህቡ ኣብያተ ጽሕፈትን፤ መአከቢ ኣዳራሻት፤ ኣብያተ ትምህርቲ ወቦ ዘተርፈ ክትሓንጽን ነቲ ሕንጻዊ ስጉማ ዝያዳ ከተቐላጥፎን ክኢላ ነይራ። ድኅሪ ናጽነት’ውን ብዝያዳ ርእሰ ኣድባራት ደብረ ጽዮን ሃገርና ምዃና ተኣሚኑላ፤ ነቲ ጥንታዊነታ ብዘጐልሕ ኣገባብ ኣብ 1998 መንበር ፓትርያርክ ኣብዚ ቤተ ክርስቲያን ከምዝኸውን ተገይሩ ኣሎ፤ ዝግብኣ ድማ እዩ። ይኹን እምበር እቲ መንበር ነጆው፤ እቲ ሥራሕ ድማ ንየው ኮይኑ በበይኑን ዘይምእኩልን ኣገባባት ይረአ ኣሎ። ቤት ጽሕፈት መንበረ ፓትርያክ ብፍሉይ ንፓትርያርክ ብዝግባእ ቤት ጽሕፈትን ኣገልግሎትን፤ ምስቲ መንበር ዘለዎ ቤተ ክርስቲያን ተዛሚዱ ክኸይድ ምተገብኦ ነይሩ።

ኣብ ቤተ ክርስቲያን ሃገርና ካብቲ ብመንጽር ምሕደራዊ ቅርጹ፤ ገና መልክዑ ዘይሓዘን፤ ኣብ ሞንጎ ብቅዱስ ፓትርያርክ ዝምራሕ ላዕለዋይ ሓጋጌ ኣካል ቅዱስ ሲኖዶስን፤ እቲ ኣተግባሪን ኣፈጻሚን ዘሎ ናይ ሥራሕ ኣካላትን ዘሎ ዘይንጹር ናይ ሥራሕ ዝምድናታትን ኣገባባታትን እዩ። ካብ ስም ጀሚርካ፤ ዘለዎ ቤት ጽሕፍት ወሲኽካ መንበረ ፓትርያክን ምምሕዳር ቤተ ክህነትን ከም ሓደ ኣካል ገይሩ እዩ ዝረአ ዘሎ። እዚ ግና ብመሠረቱ ዝዛመድን ምስቲ ፓትርያርክን ቅዱስ ሲኖዶስን ዝቖመሉ ኣገባብ ዝኸይድ’ውን ኣይኮነን። ንቅዱስ ፓትርያርክን፤ ሕግን መምርሒን ቤተ ክርስቲያን ንዝሕግግን ንዘጽድቅን ከምኡውን ሓላዊ ሃይማኖት ንዝኾነ ላዕለዋይ ኣካል ቤተ ክርስቲያን ማለት ቅዱስ ሲኖዶስን ዝምልከት በይኑ፤ ካልእ ኢዱ ዘየእተወሉ ቤት ጽሕፈትን ኣሠራርሓን ክህሉ ይግባእ። እቲ ንምሕደራን ናይ ሥራሕ ኣካላቱን ጨናፍራቱን ዝምልከት፤ ከምኡውን ንምሉእ ቤተ ክህነት (መናብርተ ጵጵስና) ዝቖጻጸርን ዝከታተልን ዘሥርሕን ከኣ ካብ ሊቃነ ጳጳሳት ሓደ በብእዋኑ ብሲኖዶስ ዝምደብ ከመሓድሮ ምተገብአ። ጸብጻባቱ ከኣ ከምቲ መምርሒ ንቅዱስ ሲኖዶስን ንፓትርያርክን መቕረበ። ዋሕዲ ዓቕሚ ወይውን ሓጓፍ እንተጋጠመ’ኳ፤ ብትምህርቶምን ሥነ ምግባሮምን ዝተመስከረሎም ሰብ ሞያን ክኢላታትን ዝኾኑ ውሉደ ክህነት ከም ተሓጋጋዝቲ ኣብ ትሕቲኦም ኮይኖም ክሠርሑ ባይታ ምጥጣሕ ምተኻእለ ነይሩ። ጉባኤ ሊቃውንቲ ከኣ ኣብ ጐድኒ ቅዱስ ሲኖዶስ ኮይኖም ከም ኣማኸርቲ ክቖሙ ምተገብኦ ነይሩ። ቅዱስ ፓትርያርክን ቅዱስ ሲኖዶስን ከኣ ብመሠረት ቃለ ዓዋዲ ክፍጽምዎ ዝግባእ ሕጊ ናይ ምንዳፍን ምጽዳቅን፤ ሃይማኖት ናይ ምሕላውን ምስፋሕን፤ ኣገባብን ስታራቴጂን ዝምልከት ዓበይቲ ውጥናትን መደባትን ናይ ምንዳፍን ወዘይመስሎ ተግባራት በብቲ ካብ ውሽጦም ብዘቝሞም ንኡሳን ኮሚቴታትን ዝምልከቶም ክፍልታትን ኣቢሎም ዓበይቲ ስርሓት ክሰርሕን ከሰርሕን ምተኻእለ። ሎሚ ኣብ ቤተ ክርስቲያን ዘሎ ኣካይዳ ግና ፈጺሙ ዝተሓዋወሰ ኮይኑ፤ ንኵሎም ኣካላት ሥራሕ እቲ ዓቢይ ማእከላይ ቤት ጽሕፈት ዘልመሱ “ኣመሓደርቲ” ከመሓድርዎ ዝፍትኑሉን ኣገባብ እዩ ዚስተውዓል ዘሎ። መንፈሳዊ ሥራሕ ብመንፈሳዊ ኣካል ጥራይ ክምርመርን ክተሓዝን ዘለዎ ክሳብ ዝኾነ ኸኣ ዘይምልከቶምን ዘይዓቕሞምን ቅብኣት ዘይብሎም ዓለማውያን ሰባት ከቋምጥዕዎን፤ ክሃላልኽዎ ኣይምተገብኦምን። ካብኡ ናብኡ ኸኣ እቲ ዝገደደ፤ ብግብሮምን እምነቶምን ተምሳል ሕማቕ ኣርኣያ ቤተ ክህነት ዝኾኑ ሰባት ኣብ ቅድሚኦምን ድኅሪኦምን ምስላፎም እዩ። እምበኣር ኣብ ካልእ ጕዳይ ተሳሒብና እምበር፤ መበገሲናስ መንበረ ፓትርያርክሲ ምስ መንበሩ እዩ ክኸብር ነይርዎ ንምባል እዩ።

“መሪጌታ” ሠመረ አብ ወልደ ገብርኤል ተወጊዙ!

Click Here To Read in PDF
ኣብ ኣብያተ ቤተ ክርስቲያናት ኣሥመራ ተዘርጊሑ ካብ ዘሎ ቃለ ውግዘት ዝበጽሓና ሓበሬታ ከምዘመልክቶ፤ ነቲ ንነዊሕ ዓመታት ቈርበት በጊዕ ተኸዲኑ፤ ሓቀኛ መንነቱ ከዊሉ፤ ብጥዑምን ጠባሪን ቃላት፤ መናፍቓዊ ትምህርትታት ብምስባኽ ንምእመናን ብፍላይ ከኣ ንመንእሰያት ክፈላሊ ዝጸንሐ፤ ሎሚ ናይ ኣብ ውሽጢ ሃገር ዘላ ኤርትራዊት ቤተ ክርስቲያን ርእሰ መናፍቅ ተባሂሉ ክጽውዕ ዝኽእል “መሪጌታ” ሠመረ አብ ወልደ ገብርኤል፤ ሓርበኛታት ተዋሕዶ ሃይማኖት ብዝኾኑ ገዳማውያን ኣቦታት ደብረ ቢዘን ቅድሚ ቅሩብ መዓልታት ከምዝተወግዘ ክፍለጥ ተኻኢሉ ኣሎ።

ከምቲ ቅድሚ ሕጂ ሓቢርናዮ ዝጸናሕና፤ ዝሓለፈ ክብረ በዓል ኣቡነ ፊልጶስ (፭ ነሓሰ ፳፻ወ፬ ዓ.ም.) ቅዱስ ሥጋኡን ክቡር ደሙን ከይቕበል ዝተኣገደ እዚ መሪጌታ’ዚ፤ ሎሚ ድማ ሰይፈ ውግዘት ኣብ ልዕሊኡ ከምዝዓለበ ንሰምዕ ኣሎና። እምበኣር እዚ ዝስማዕ ዘሎ ውሳነ፤ ኣብ ቤተ ክርስቲያን ተዋሕዶ ኤርትራ ከም ዓቢን ኣገዳሲን ፍጻመ ከምዝረአ፤ ነቶም ቅንኢ ሃይማኖት ኣቦታቶም ዘንድዶም ደቂ ቤተ ክርስቲያን ካብ ሰማይ ዝወረደ ተኣምር ኮይኑ ክርከብ ከምዝኽእል ነዚ ሓበሬታ’ዚ ዘብጽሑልና ኣካላት ቤተ ክርስቲያን ወሲኾም ገሊጾምልና ኣለዉ።

ንሕና’ውን ብወገንና፤ ብዛዕባ’ዚ መሪጌታ ብቀጻሊ ክንዛረብ ከምዝጸናሕና፤ ንሱ ምስቶም ኣብዚ ወጻኢ ምስ ዘለዉ ካልእ ድርብ ዕላማታት ተሓንጊጦም ሕዝብና ንምድንጋርን፤ ብሃይማኖቱ ንምፍልላይን ምስ ዝጓየዩ ዘለዉ ተረፍ መረፍ ናይ ዝቐደሙ መናፍቓን ጥቡቕ ናይ ዕላማን ሥራሕን ምትእስሳርን ከምዘለዎ ክንሕብር ጸኒሕና ኢና። እምበኣር ገዳማውያን ኣቦታትና፤ ከምቶም ዝቐደሙ ኣቦታቶም ነዛ ቅድስት ሃይማኖትና ካብ መናፍቓንን ካልኦት ተጻባእትን ተጋዲሎም ብኃይሊ ኣምላኽ ዘጽንሑልና፤ ሎሚ’ውን ኣብ ኣሰሮም ዘለዉ ኣቦታት ነታ መንፈሳዊት ሰይፎም ኣልዒሎም ብዛዕባ ሃይማኖቶም ተባዕ ስጉምቲ ክወስዱ ምርኣይ ዘየሕጉሶ ውሉድ ቤተ ክርስቲያን፤ ዘየሰንብዶን ዘይደሃልን መናፍቕ ክህሉ ኣይክልን እዩ።

ኣብ መወዳእታ ከነተሓሳስቦ እንደሊ ነገር፤ ንሕና ብዝኾነ መገዲ ቤተ ክርስቲያን ብ፵ን ብ፹ን መዓልቲ ንዝወለደቶ ኃውናን ኃውትናን ክንብል እምበር፤ ብኸመዚ መገዲ ውግዘቱ ከንጠቕስ፤ ከም ቢጽ ሓሳውያን’ውን ክንዝክሮ’ውን ደሊና ኣይኮነን። ግና ተመኺሩን ተነጊሩን ንዘይሰምዐ፤ “ሓቀኛ ሓዋርያ” መሲሉ ብዕላማ፤ ቤተ ክርስቲያን ንምፍራስ ንዝተዓጥቐ ወዲ ጥፍኣት ግና ከምቶም ዝቐደሙ አበው ዝግባእ ስጉምቲ ምውሳድ መጽሓፍ ቅዱሳዊን ሓዋርያዊን ተግባር ምዃኑ ክንጠቕስ ንፈቱ።

ትንታነ እዚ ኣገዳሲ ውሳነን፤ ተወሳኺ ሓበሬታን ድማ ምስ በጻሕና ከነመሓላልፎ ምዃንና ክንሕብር ንፈቱ።

ንምሉአ ትሕዝቶ ኣብዚ ይጠዉቑ

ኣቡነ ኤዎስጣቴዎስን አቡነ ፊልጶስን፤ ነዚ ዘመን ዝኸውን ገድላዊ ትምህርቶም(፫ይ ክፋል)

5.0 አቡነ ፊልጶስን ተጋድሎኦምን 

5.1 ደምበ ደገፍቲ 

ልክዕ ከምቲ ኣብ ዘመን አቡነ ኤዎስጣቴዎስ ዝነበረ ኣገባብ፤ ተመሊሱ ኣብ አቡነ ፊልጶስ ክድግም እንርእዮ ናይ ኃይሊን ደገፍን ኣሰላልፋ ነበረ። እዚ ኸኣ እቲ ጕዳይ ክርክር ኣብ ግብጺ ተበጺሒሉ ሓቁ ይቀላዕ ደኣ እምበር ከምቲ ኣቡነ ኤዎስጣቴዎስ ዝተጋደሉሉ፤ ኣብ ቤተ ክርስቲያን ሓበሻ መዕለቢ ስለዘይተገብረሉ፤ ኣቡነ ፊልጶስን ገዳሞምን ንደቂ ኣቡነ ኤዎስጣቴዎስን ገዳማቶምን ከም ማእከልን ወኪልን ኮይኑ ኣብ ዝተረኽበሉ ዘመን ዳግማይ ከምዝተለዓለ ክንርዳእ ንኽእል። እቶም ተዋሳእቱ ተቐያይሮም እምበር፤ ዝውክልዎም ኣካላትን እቲ ዛዕባን ኣገባብ ክርክርን ተመሳሳልነት ነበሮ። 

በዚ መሠረት’ዚ ከኣ ድኅሪ ኣስታት ፍርቂ ክፍለ ዘመን እቲ ጉዳይ ዳግማይ ምስ ተለዓለ፤ ኣቡነ ፊልጶስ ካብ ገዳሞም ተጸዊዖም ኣብ መጋብእያ ንጉሥ ቀረቡ። ብተመሳሳሊ ንጉሥ ዳዊት፤ ምስቶም ኣብቲ ዘመን ግብጻዊ ጳጳስ ሓበሻ ዝነበሩ አቡነ በርተሎሜዎስን፤ ኣማኸርቲ ንጉሥ ዝኾኑ ካህናተ ደብተራን ካብ ቤተ ተክለሃይማኖት ዝኾኑ ተሰማዕነት ዝነበሮም ገዳማት ኢትዮጵያን፤ ዓቃቤ ሰዓት ዝብሃሉ ዝፍርሁ መራሔ ደሴት ገዳም እስጢፋኖስ ኮይኖም እዮም ክድህልዎምን ከፈራርህዎምን ፈቲኖም። ብተወሳኺ’ውን ካብቶም ደቂ ኣቡነ ኤዎስጣቴዎስ ዝኾኑ አቡነ ማትያስ ዘዓዲ ቀ፤ ድኅሪ ኣቡነ ኤዎስጣቴዎስ ትምህርቲ ኣቦኦም ገዲፎም፤ ቀዳሚት ሰንበት ማዕረ ሰንበተ ክርስቲያን ክትኽበር ኣይግባእን እዩ እናበሉ ኣንጻር ኣቡነ ፊልጶስ ዝገጠሙሉ እዋን እዩ ነይሩ። አቡነ ፊልጶስ’ውን ከም ኣቦኦም አቡነ ኤዎስጣቴዎስ፤ ብብዝኂ ደጋፊን ኃይሊ ሥልጣንን ናይቶም ዝጻብእዎም ኣካላት ድምብርጽ ኣይበሎምን። ልዕሊ ኵሉ ዝኾነ ኣምላከ ቅዱሳን ምስ ሓቂ ከምዝኾነ ስለዝኣመኑ፤ ነቲ ነገር በይኖም ምስቶም እሙናት ሰዓብቶም ገጠምዎን መከትዎን። 

ኣቡነ ኤዎስጣቴዎስን አቡነ ፊልጶስን፤ ነዚ ዘመን ዝኸውን ገድላዊ ትምህርቶም(፪ይ ክፋል)

4. አቡነ ኤዎስጣቴዎስን ተጋድሎኦምን

4.1 ደምበ ደገፍቲ

ኣብዚ ጋእዝ’ዚ ብሓደ ወገን አቡነ ኤዎስጣቴዎስ በይኖም ክቖሙ ከለዉ፤ ብኣንጻሮም ማለት ምፍራስ ኣኽብሮት ቀዳሚት ሰንበት ዝድግፉ ብግብጻዊ ጳጳስ ዝምርሑ ንጉሥን፤ ካብ ደቂ ተክለሃይማኖት ዝኾኑ ገዳማት፤ ሊቃውንተ ኢትዮጵያን ደብተራ ካህናት ድማ በቲ ካልእ ወገን ተሰሊፎም ነበሩ። መሳፍንትን መኳንንት ድማ ምስቲ ንጉሥ ብሓንሳብ ሠሚሮም ነበሩ።

እዚ ጕዳይ’ዚ ሃይማኖታዊ ይኹን እምበር፤ ምስቲ ኣብቲ ዘመን ዝነበረ ዝተሓናፈጸ ኣካይዳ ቤተ መንግሥትን ቤተ ክህነትን፤ እቲ ኣብቲ ዘመን ዝነበረ ንጉሥ ዓምደጽዮን ተጸንቢርዎን ነበረ። እቲ ንጉሥ ድማ ንምኽሪ እቶም ግብጻዊ ጳጳስን፤ ውሑዳት ካህናተ ደብተራን ሰሚዑ ኣንጻር ክብሪ ቀዳሚት ሰንበት ውሳኔኡ ክህብ ተደፋፈዐ። አቡነ ኤዎስጣቴዎስ ግና ሕጂ’ውን ሥልጣን ምድራዊ ንጉሥ ተጐዝጒዙ ንዝመጸ ውሳነ ፈሪሆም ኣይተቐበልዎን፤ እኳ ደኣ ኣብ ትምህርቲ ቅዱሳት መጻሕፍቲ ጸኒዖም ብትሪ ነጸግዎ። ጸግኦም ድማ ኣምላኾምን ኣብ ቅዱሳት መጻሕፍቲ ዘሎ ቃላቱን ጥራይ ነበረ። ምብዛኅ ናይቶም ዝጻብእዎም ዘለዉ ኣካላትን፤ መንፈሳዊ ይኹን ሥጋዊ ሥልጣኖምን ንኣቡነ ኤዎስጣቴዎስ ድሂሉ ካብቲ ቅዱሳት መጻሕፍቲ ዝምስክርዎ ሓቀኛ ትምህርቲ ፈልከት ኣየበሎምን።

እወ “ዓቢ ዕዮ ገዛ ረኺብና” - ብቀዳምነት ግን ንመን?

በስመ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ።

ኣብ ዝሓለፈ መወዳእታ ወርሒ መስከረም፤ ጋዜጠኛ ዞባ ደቡብ ኣቡበከር ዓብደልኣወል ምስ ፮ተ ብጾቱ (ሰኣልትን ጋዜጠኛታትን) ነበርቲ እቲ ከባቢ ብዝግባእ ንዝፈልጥዎ፤ ብደረጃ ሃገር ግና ዛጊት ብወግዒ ተፈሊጡ ንዘይጸንሐ ሓደ እኩብ “ሙምያት”፤ በክዓር ኣብ ዝተባህለ ልጉስን ብሑትን ስፍራ ከምዝረኸቡ ኣብ ማዕከናት ዜና ኤርትራ ኣቓሊሖሙልና ኣለዉ። ብካልእ ዜናዊ ስራሕ ኣብ ዕለት ቅዱስ ዮሐንስ ፳፻ወ፭ ዓ.ም. ኣብ ከባቢ እምባሶይራ (ሰንዓፈ) ብሥራሕ ኣብ ዝተንቀሳቐሱሉ እዋን፤ ምስ ደቂ ከባቢን ሠራዊትን ወዝቢ ብዝተለዓሉ ዝርርባት፤ ብዝረኸብዎ ጥሉል ሓበሬታ ተመሪሖም ናብዚ “ተፈሊጡ ናብ ዘይጸንሐ” ጥንታዊ ስፍራ ምብጽሖም ምስ ምሉእ ተሓጓስ ኣበሲሮምና እዮም። እምበኣር ነዞም ሞያዊ ግዴትኦም ጥራይ ዘይኮነስ ሃገራዊ ፍቕሮም’ውን ደሪኽዎም ብተገዳስነት ነቲ ዝሰምዕዎ ርጡብ ሓበሬታ፤ ናብቲ ግሁድ ዓለም ከቓልሕዎ ንዘርኣይዎ ሞያዊ ሥራሕ ዘሎና ናእዳን ሞገስን ከነቕርበሎም ንፈቱ።

እምበኣር ጋዜጠኛ አቡበከር፤ ብዕለት 26 መስከረም 2012 ኣብ ጋዜጣ ሓዳስ ኤርትራ ብዛዕባ’ዚ ጕዳይ ኣብ ዝዘርግሖ ተወሳኺ መልእኽቱ “ዓቢ ዕዮ ገዛ ረኺብና” ብዝብል ርእሲ ካብ ዘውጽኦ ጽሑፍ፤ ንውሑድ ነጥብታት መበገሲ ብምግባር፤ ዋላ ቍሩብ እኳ ካብ ምጥቓሱ ንሳቶም እንተተሓረሙ’ውን፤ እዚ ዓቢ ዕዮ ገዛ ብቀንዱ ንቤተ ክርስቲያን ከም ዝምልከት ስለእንኣምን፤ ብተመሳሳሊ ኣርእስቲን ፍረ ሓሳብን፤ ንሕናውን ብቀጻሊ ክንዛረበሉ ንዝጸናሕና ጕዳያት ሓቅነቱ ዘረጋግጸ ተርእዮ’ውን ስለዝኾነ፤ ገለ ክስትውዓለሎም ንዝግብኦም ሓሳባት  እወ “ዓቢ ዕዮ ገዛ ረኺብና” ኢና - ብቀዳምነት ግን ንመን? ብዝብል ርእሲ መልስና ከነውፊ ብምባል ነዚ ሓጺር ጽሑፍ’ዚ ኣቕሪብና ኣሎና። ሰናይ ንባብ፦

ኣቡነ ኤዎስጣቴዎስን አቡነ ፊልጶስን፤ ነዚ ዘመን ዝኸውን ገድላዊ ትምህርቶም(፩ይ ክፋል)

በስመ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ አሜን።

1.0 ግብጻውያንን ንሕናን

ከምዝፍለጥ፤ ሎሚ ውሑዳት ዘይኮኑ ብፍላይ መንእሰያት ደቂ ቤተ ክርስቲያን፤ ብዝተፈላለየ መገዲ ኣብ ልዕሊኦም ብዝዘንብ ዘሎ ድርብ ዝዕላምኡ ጐስጓስ መናፍቓን እናተሰናበዱን ግዳይ ጥርጥር እናኾኑን፤ ቤተ ክርስቲያን ሃገሮም ንዘለዋ ጥንታዊ ትምህርቲ ከቆናጽቡን፤ ኣብ ትምህርተ ሃይማኖትን፤ ሥርዓተ ቤተ ክርስቲያንን ንዘለዎም እምነት ከህጽጹን ይስምዑን ይረኣዩን እዮም። “ንሕና ናይ ግብጺ ኢና እንኽተል” ብዝብል ፈሊጥ ድማ፤ ትምህርትን ገድልን ኣቦታቶም ከምቲ ዝግባእ ከይፈለጥዎን ከይመርመርዎን ከለዉ ካብ ማዕዲ መናፍቓን ብዝቐርብሎም ዘለዉ ናይ መደናገሪ ውሑዳት ነጥብታት ጥራይ ተመርኲሶም፤ ትምህርቲ ኣቦታቶምን ወለዶምን ኣትሒቶም ክርእዩን፤ ከስተናዕቕዎን ይስምዑ እዮም። እቲ ብስም “ትምህርቲ ግብጺ” ዝጉስጉስ ኣካል፤ ጸኒሕን ሓቀኛ መንነቱን ፍሒርዎ ዘሎ ጕድጓድን ከይረኣዩ ድማ፤ ሰተት ኢሎም ክቕበልዎን፤ ልቦም ከፊቶም ከዐንግድዎን ይረኣዩ እዮም። ብመጋረጃ “ግብጺ” ዝተኸወለ ካልእ ዕላማ ከምዘሎን፤ ሓንሳብ ብስም ግብጺ ልቢ ምስ ሸፈተን ካብ እምነት ኣቦታቱ ምስ ተመንቈሰን ግና፤ ናብ ከመይ ዓይነት ደልሃመት በብቝሩብ ንምእታዉ መደባት ይትግበር ከምዘሎ፤ ቀስ እናበለ ዝገሃድ ዘሎ ሓቂ እዩ። ሓንሳብ ብስም አቡነ እንጦንዮስ እናተጐልበበ ዝጀመረ ክውል ሽፍትነት፤ ምስ ጕዳይ እዞም ክቡር ኣቦ ብዘይተሓሓዝ ኣጀንዳ ካልእ ኑፋቄያዌ ዕላማን ትምህርትን ይስዕቦ ምህላዉ ኣብ ቅድሜና ከም ፀሓይ ቀትሪ ተወሊዑ ዘሎ ሓቂ እዩ።

“ፍስሓ” እቲ ዘይበኵር ነጋዳይ

በስመ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ። 

ነዚ ኣርእስቲ ዝረኣየ ሰብ፤ ብዛዕባ ፍስሓ ዝብሃል ሰብ ንዛረብ ዘለና ይመስሎ ይኸውን። እቲ ሓቂ ግና ካብቲ ግምት መብዛኅትና ርሑቕ ከምዝኸውን ኣይንጠራጠርን። ከመይሲ እዚ ዘገርም ድንቒ ተርእዮ’ዚ፤ ጥንታውያን ገዳማት ሃገርና ኣብ ዝኾነ እሞ ዓመት መጸ ክብረ በዓሉ ኣብ ዕለት ፴ መስከረም ኣብ ዝኽበር ኣብ ገዳም ኣቡነ አብሳዲ ዝረአ ናይ ሓደ ፍልይ ዝበለ እንሰሳ ንግደት ናብዚ ገዳም እዩ። እንታይ ዓይነት እንስሳ ኢልና ኣብ እንሓስበሉ፤ ኣየናይ እንሰሳ ዘቤት ወይ ኣራዊት ዘገዳም ኢልና ኣእምሮና ምናልባሽ ሰሚዕናዮ ካብ ዝጸንሑ ታሪኻት ሃሰው ይብል ይኸውን። 

እዚ ሓቐኛን ዘደንቕን ታሪኽ ግና ነጀው እዩ። እምበኣር ንዞረቦ ዘሎና፤ ብዛዕባ ካብቶም ዓሌት ደቀቕቲ ነፈርቲ፤ መጠኑ ክንዲ ንእሽቶይ ትንኵልብ ወይውን ማእከላይ ዝዓቐኑ ሓመማ ወይውን ጽንጽያ ፈረስ፤ ፬ተ ዝጅሩ፤ ከፊላዊ ጭላቝ ዝቕርጹ፤ እቶም ገዳም “ፍስሓ” ኢሎም ስም ብዛዕባ ዘውጽኡሉ ሓደ ከደራይ ዝሕብሩ ዘይናኸስ ደቂቕ ሓሸራ እዩ። እዚ ፍጡር’ዚ ዓመት መጸ፤ ከም ሓደ ትጉህ ነጋዳይ ሰብ ኣብ ዋዜማ ናይቲ ክብረ በዓል ናብቲ ገዳም ደበኽ ይብል። ኣብ ኵሉ ኣባይቲን ንብረትን ናይቲ ገዳም ብብዝኂ ወረር ወረር እናበለ ብፍላይ ኣጋይሽ ኣብ ዘዕረፉሉ ስፍራታትን ምርፋቅን ይርከብ። ንጋሻ ሰከፍከፍ ምባል እንተዘይኮይኑ፤ ነቶም ብቐጻሊ ነዚ ገዳም ዝፍልጡን፤ ነቶም ነበርቲ ገዳምን ከባቢ ዓድታትን ግና ከም ልሙድ “ነጋዳይ” ስለዝፍለጥ፤ ኪድ ዝብሎን ኢዱ ወስ ዘብለሉን የልቦን። ንሱ’ውን ከም ልቡ ካብ ሓደ ናብ ካልእ ንብረት፤ ካብ ጠፈረ ቤት ናብ ምድሪ ቤት፤ ካብ ሓደ ናብቲ ካልእ እናበለ ከም ልቡ ይዕንድርን “መምጽኢኡ” ይገብርን፤ ካብቲ በረኸት ክሳተፍ ድማ ይረአን። 

“ዘይቅላዕ ክዱን፤ ዘይፍለጥ ድማ ስዉር የልቦን” ማቴ ፲፥፳፮ (ካልኣይ ክፋል)

ምስክርነት ስዊዘርላንድ 

ከምቲ ኵልና ክንከታተሎ ዝቐነና ኣብ መወዳእታ ናይ ዝሓለፈ ወርሒ ነሓሰ (ባሕቲ መስከረም 2012) ቅንኢ ሃይማኖት ብዘንደዶም ኣብ ኣውሮጳ ብዝርከቡ ደቂ ቤተ ክርስቲያን ኣብ ስዊዘርላንድ ዝተጋብአ ጉባኤ፤ ፍልማዊ መርኣያን ሓድነታዊ ዕዮን ምቅላዕ ናይዞም ኣጽራር ሃይማኖት ዝኾኑ ጉጅለታት እዩ። እዚ ጉባኤ’ዚ ከም ፈላሚ ጉባኤ ምስቲ ዝነበሮ ምምሕዳራዊ ሕጽረታትን ድኽመታትንን፤ እቲ ተበግሶን ምድላዋቱን ሓደ ዝላ ንቕድሚት ምዃኑ ድማ ግሁድ ነገር እዩ። ንኵሉ ክጻወደሉ ዝቐነየ መፈንጠራታት ብኃይሊ ኣምላኽ ፈንጢሱ፤ ምክያዱ ድማ ከም ዓቢ ዓወት ክረአ ዝግብኦ እዩ። ንዅሎም ኣካይድትን ኣወሃሃድቲ ናይዚ መደብን ድማ ዓቢ ትምህርቲ ኣስኒቑ ከምዝሓለፈ ዘይከሓድ ሓቂ እዩ።

ብኣንጻሩ ድማ ነቶም ኑፍቄ ዝትልሞም ሓድነት ደቂ ቤተ ክርስቲያን ዘይደልዩ፤ መንነቶም ዝቓልዓሉ፤ መለበሚ መልእኽትታትን መልስታትን ዝፍነወሉ ጉባኤ ከይካየድ ብድሮ ይኹን ኣብ ዕለት ናይቲ ጉባኤ ዝገበርዎ ፈንጠርጠር መንነቶም ኣጕሊሑ ዘርኣየን፤ ክጽይቑ እምበር ነቲ ሓቂ ብትብዓት እኳ ክሰምዑን ክምክቱን ከምዘይክእሉ ዝተረጋገጸሉ ነይሩ ክብሃል ይከኣል። ኣብ ዘይተዓደሙሉ ጉባኤ ተረኺቦም፤ ኽሳብ እቲ ጉባኤ ዝውዳእ ክዕገሱ እሞ ክሓቱ ንዝተዋህቦም ዕድል እኳ ክጽመሙ ዘይምኽኣሎም፤ ብስምዒት እምበር ብርድኢት ዘይከዱ ነንበይኑ ኣጀንዳ ዘለዎም ባእታታት ምዃኖም ዘቃልዕ እዩ።

እዚ ናይ ሓድነት መንፈሳዊ ጉባኤ ገለ ውሑድ ሕጽረታት እኳ እንተነበሮ፤ ብዝኾነ መንጽር ናይ ቤተ ክርስቲያን ጉባኤ ምዃኑ ዘይከሓድን፤ ዓይነት ተሳተፍቱን ትሕዝቶ መደባቱን ድማ ኣርጊጹ ዝምስክረሉ እሙን ነገር እዩ። ይኹን እምበር፤ ብኣንጻርነት ናይዚ ጉባኤ ብሓደ ወገን ዝቖሙ ኣካላት ከካይድዎ ብዝጸንሑ ናይ ምጽላምን ምስይጣንን ዘመተ፤ ገለ ዓለማውያን ሰባት ኣብ ምድንጋር ከምዝበጽሑ ኣብቲ ጉባኤ ክቓወሙ ዝተረኽቡ ሰባት ከም ምስክር ክጥቐሱ ዝከኣል እዩ።

“ዘይቅላዕ ክዱን፤ ዘይፍለጥ ድማ ስዉር የልቦን” ማቴ ፲፥፳፮ (ቀዳማይ ክፋል)

በስመ አብ ወወልድ መንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ።

ኣብ ምሉእ ዓለም እትርከብ ቅድስት ቤተ ክርስቲያን ሃገርና ኣብ ምንታይ ደረጃን፤ ኵነታት ምፍልላይን ትርከብ ከምዘላ ካብ ዝኾነ ምእመንን ኣገልጋሊን ዝተሠወረ ኣይኮነን። ጠንቁን ምዕባሌታቱን ብዘየገድስ፤ ካብዚ ዕግርግርን ነውጽን ዝኸስብ ኣካል እንተዘይኮይኑ፤ ብዛዕባ’ዚ ኣብ ቤተ ክርስቲያንና ዘንጸላሉ ዘሎ ሓደገኛ ኵነታት ግና ዘይሓዝን ፈታዊ ቤተ ክርስቲያን ኣሎ ክብሃል ኣይከኣልን። ኮይኑ ድማ ስለቲ ዘሎ ርኡይ ጸገማት ምዝርራብ ንመፍትሒኡ ሓጋዚ እኳ እንተኾነ፤ ልዕሊ ኵሉ ግና ካብ ላዕለዋይ ኣካል ቤተ ክርስቲያን ዝኾነ ቅዱስ ሲኖዶስ ክሳዕ እቶም በብደረጅኡ ዘለዉ ብቀጥታ ዝምልከቶም ታሕተዎት መሓውራት ቤተ ክርስቲያን፤ ከምቲ ዝግባእ ይዓዩን ንመፍትሒታት ዝዓለመ ተበግሶ ክወስዱ ይረኣዩ ብዘይምህላዎም፤ እቲ ዝኸፈአ ኣካል ናይቲ ሽግር ይኸውን ከምዘሎ ዝሰሓት ኣይኮነን። ኣብ ጉዕዞ ክርስትና፤ ዘይትፈተን ቤተ ክርስቲያን ክትህሉ ኣይትኽእልን እያ። ስለዚ ድማ ንታሪኽን ህልዊ ኵነታትን ነፍስ ወከፍ ኣኃት ተዋሕዶ ኣብያተ ክርስቲያናት ክንርኢ ከሎና፤ ይብዛኅ ይውሓድ ነናተን ዝተፈላለየ ዓይነትን መጠንን ዘለዎ ፈተና ክገጥመን ጸኒሑን ኣሎን። ናትና ግና ዝተፈልየ ጥራይ ዘይኮነስ ፍሉይ’ውን እዩ። ከመይ እንተበልና ቃንዛ ፈተናና ኣንፈት ዘይብሉ እዩ።

ስለ ኣኃት ኣብያተ ክርስቲያናት ተዋሕዶ ጸሎት ይግባእ።

በስመ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ። 

ርእሰን ብርእሰን ዝመኃደራ፤ ነናተን ፓትርያርክ ዘለዎን ኣኃት ኦሪየንታል ኣብያተ ክርስቲያናት (ተዋሕዶ) ፮ተ እየን። ንሳተን ድማ ኣብያተ ክርስቲያናት ኤርትራ፤ ኢትዮጵያ፤ ግብጺ፤ ሶርያ፤ ኣርመን፤ ህንዲ ምዃነን ድማ ይፍለጥ። እዚአን ጥንታውያን ኣብያተ ክርስቲያናት ድማ ብዶግማዊ ትምህርተን ዝዛመዳን፤ ብሥርዓተ ቤተ ክርስቲያን ዝመሳሰላን፤ ንጉባኤ ኬልቄዶን ብምቕዋምን ብምንጻግን ከምኡ ድማ ወልድ ዋሕድ ብምባለን ሥሙራትን ብምሥጢራት ቤተ ክርስቲያን ሓድነታዊ ኣካይዳ ዘለዎን እየን። ዝምድናን ስድራ ቤታዊ ኣካይዳ እዘን ኣብያተ ክርስቲያናትን፤ ናይ ምትሕግጋዝን ምትሕብባርን ተበግሶአን ከምቲ ዝድለ እኳ እንተዘይኮነ፤ ኣብ ዓበይቲ ጕዳያት ዘለዎም ሓባራዊ ተበግሶን ጽልዋን ግና ብቐሊሉ ዝረአ ኣይኮናን። እዘን ኣብያተ ክርስቲያናት፤ ነቲ ሓዋርያዊ ትምህርቲ ኣጥቢቐን ብምሓዘንን ብምስዓበንን፤ እተን ካልኦት ብዝነበረን ኃይሊ ሥጋን ጸግዒ ዓለምን ዓቢለለን ክደፍንዖ ንዝፈተና ሓቂ ብምቕልሐንን፤ ንምድኻመንን ንምብትታነን ዝዓለመ ግዳይ ዝተፈላለየ መሠሪ ተንኮላትን፤ ውዲታት ዓለማዊ ጸግዒ ዘለዎም እምነታት ከምዝነበራን ከምዘለዋን ታሪኽ ዝዛረበሉ እዩ። ኣብ ነፍስ ወከፍ ቤተ ክርስቲያን ናይዘን ሃገራት፤ ኣብ ውሽጠን መናፍቃዊ ትምህርቲ ንምዝራእን፤ ብስም “ተሃድሶኣዊ” ምንቅስቓስ ጥንታዊነተን ንምብራዝን፤ ጐጃጂልካ ንምድኻመንን ንምሕቓቐን ዝተገብረ ኵሉ መደያዊ ምትእትታው ታሪኽ ዝምስክሮ ምዝጉብ ሓቂ እዩ። 

ማርያም ኣሥመረይቲ (፫ይ ክፋል)

ታሪኽ ጥንታዊት ቤተ ክርስቲያን ቅድስት ማርያም 

እምበኣር እዛ ሎሚ ኣሥመራ ተደኵናትሉ ዘላ ከባቢ ዝነብር ሕዝቢ ኣምልኮቱ ካብ ጥንቲ ካብ ብሉይ ኣትሒዙ ይፍጽም ከምዝነበረ እዩ ዝንገር። ብፍላይ ከኣ ነበርቲ እቲ ኸባቢ ይጥቀሙላን ኣምልኾቶም ይፍጽሙላን ዝነበረት ቤተ ጸሎት ኣብ ኣስታት 900 ዓመት ቅድሚ ልደተ ክርስቶስ ኣብዚ ከባቢ ብዝሰፈሩ ነገደ እስራኤል ዝተሓንጸት ምንባሩ ትውፊታዊ ናይ ቃል መረዳእታ ዘረጋግጾ እዩ። ኣብ ታሪኽ ከምዝፍለጥ በኵሪ ወዲ ንጉሥ ሰሎሞን ንዝኾነ ቀዳማዊ እብነ ምልክ (ምኒልክ) ኣሰንዮም ዝመጹ፤ ካብ ኵሎም ነገደ እስራኤል ዝተዋጽኡ እስራኤላውያን፤ ገለ ካብኣቶም’ውን ካህናተ ኦሪት ምስ መጻሕፍተ ብሉያቶም ከምዝነበሩ ይጥቐስ። እታ ዝሓነጽዋ ቤተ ጸሎት ከኣ ከም ልምዲ እስራኤላውያን ቤተ ጸሎት ወይውን ምኵራብ ኮይና ተገልግሎም ነበረት። ኣብኡ ከኣ መሥዋዕተ ኦሪት የዕርጉ ምንባሮም ይጥቐስ። ታቦተ ጽዮን’ውን ቅድሚ ናብ ኣክሱም ምምራሓ ምስቶም ዘሰነይዋ ኣብዚ ከባቢ ብኽብሪ ኣዕሪፋ ከምዝነበረትን፤ ንዝተወሰነ እዋን ከምዝቀነየትን ነቲ ቦታ’ውን ባሪኻቶ ምንባራ ብትውፊት ይጠቐስ እዩ። እቲ ኦሪታዊ እምነት፤ ናብ ሓዲሳዊ እምነት ክርስትና ምስ ሰገረ ከኣ እቶም ፬ተ ዓድታት ብስም ታቦተ ጽዮን ቅድስት ማርያም ኣባሪኾም፤ ቤተ ክርስቲያን ብሳዕሪ ሃዲሞም ኣህነጹ። እዚ ስለዝኾነ ድማ ካብ ጥንቲ ኣትሒዙ፤ ቤተ ክርስቲያን ደብረ ጽዮን ቅድስት ማርያም ምስ ኣክሱም ጽዮን ካብ ስያመን ክብረ በዓልን ኣትሒዙ ካልእ መንፈሳዊ ምትእስሳራት ዘጣቕልል ጥቡቕ ታሪኻዊ ዝምድና ከምዝጸንሓ ይፍለጥ። ዳሕራይ እዋን እቶም ኣርባዕተ ዓድታት ሓደ ኮይኖም ምስ ሓበሩ ኣብ’ቲ ታቦቶም “ዝታቦት ዘአርባዕተ አሥመራ ምስለ አህጉራ” ኢሎም ኣጸሓፉ። በዚ ከኣ ኣብ ከባቢ ኣርባዕተ ዓድታት ዝነበራ ዓድታት ከይተረፈ በዚኣ ቤተ ክርስቲያን እዚኣ ይግልገላ ነይረን።

መስቀልና ይቕበር ከይህሉ?

በስመ አብ ወወልድ መንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ።

ዓመት መጸ ፲፯ መስከረም ብዓቢ ድምቀት ኣብ ቅድስት ቤተ ክርስቲያን ካብ እነኽብሮምን፤ መልእኽቶምን ትርጉሞምን ብዝግባእ ካብ እነስተንትኖምን በዓላት ሓደ ክቡር መስቀል እዩ። ካብ ቀዳማይ ኣቦና ኣዳም ጀሚሮም ኵሎም ደቂ ሰባት ኣብ ዘመነ ብሉይ ንዝጽበይዎ ዝነበረ ተስፋ ድኅነት ድኅሪ ፭ሺ፭፻ ዓመት ክውን ዝገበረ፤ ንደቂ ሰባት ካብ ጸልማት ናብ ብርሃን፤ ካብ ገቢረ ኃጢኣት ናብ ገቢረ ጽድቅ፤ ካብ መርገምን ኵነኔን ናብ ምሕረት፤ ካብ ባርነት ናብ ናጽነት፤ ካብ ሞት ናብ ሕይወት ዘስገረ ወልደ እግዚአብሔር ካብ ቅድስት ድንግል ማርያም ተወሊዱ ኣብ መስቀል ብዝፈጸሞ መግለጺ ዘይርከቦ ድንቂ ናይ ፍቕሪ ሥራሕ እዩ። እዚ ኸኣ ስሌና ተበጅዩ ጸዋተወ መከራ ተቐቢሉ፤ ኣብ መልዕልተ መስቀል ተሸንኪሩ ብምማቱን፤ ነቲ ኵሉ ኣብ ልዕሌና ተጻዒኑ ዝነበረ መርገም ብምርሓቑን እዩ።

እምበኣር መድኅን ዓለም ክርስቶስ፤ ነዚ ዓቢይ ግብሩ ኣብ ፳፯ መጋቢት ዝፈጸሞ እኳ እንተኾነ፤ ነቲ ድንቂ ግብሩ ክፍጽመሉ ዝመረጾን፤ ቅዱስ ሥግኡ ቆሪሱ፤ ክቡር ደሙ ኣፍሲሱ ንድኅነት ዓለም መሥዋዕቲ ኮይኑ ከድኅን ዝኃረዮን ዘኽበሮን ቅዱስ መስቀሉ፤ ብፍሉይ ኣብዚ ሎሚ እነብዕሎ ፲፯ መስከረምን ከምኡውን ፲ መጋቢትን ከነኽብሮን ክንዝክሮን ንነብር ኣሎና።

ከምቲ ዓመት መጸ’ውን ምኽንያት በዓሉ ዝንገር፤ ጥንቲ ጸላኢና ዲያብሎስ ዝሓፈረሉን ዝተሰዓረሉን እቲ ክቡር መስቀሉ፤ ድኅሪ ስቅለት ክርስቶስ እንተኾነ’ውን ድንቂ ድንቂ ዝኾኑ ተኣምራት ብቀጻሊ ይገብር ብምንባሩን፤ ብዙኃን ድማ ይኣምኑሉን ይምክሕሉን ብምጅማሮም፤ እቶም ሰቃልያነ ክርስቶስ ዝኾኑ ኣይሁድ ቀኒኦም፤ ምእንቲ ክኸወለሎም ካብ ኢየሩሳሌም ወጻኢ ኣብ ጕድጓድ ከምዝቕበርን፤ ነበርቲ ኢየሩሳሌም ድማ ብኣዋጅ ጓሓፍ ከምዝድርብዩሉ ብምግባሮም፤ እቲ ጓሓፍ’ውን ክንዲ ጎቦ ኮይኑ ነቲ ክቡር መስቀል ደብዪዎ ከምዝነበረ ኣብ ታሪኽ ቤተ ክርስቲያን ብዝግባእ ተመዝጊቡ ዘሎ ሓቂ እዩ። ጊዜኡ ምስ ኣኸለ ዘይፍጸም ነገር ስለዘየልቦ ድማ፤ ድኅሪ ኣስታት ፫፻ ዓመት ኣብ ዘመነ ንግሥነት መፍቀሬ ሃይማኖት ቈስጠንጢኖስ፤ ፍቕሪ ቅዱስ መስቀል ኣብ ልባ ብዝነደደ ኣዴኡ ዕሌኒ ንግሥት ዳግማይ ክድለይን ክርከብን ተኻእለ። ነቲ ቅዱስ መስቀሉ ዝተረኽበሉን ዜናኡ ድማ ኣብ ኵሉ ንዝበጽሓሉን ኣገባብ ድማ ኣዝዩ ደስ ብዘብል ሥርዓተ ዳሜራን ጸሎትን፤ ቅድስት ቤተ ክርስቲያንና ከተኽብሮ ትነብር ኣላ።

መስቀል

በስመ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ።

ማዕዶት እንቋዕ ንብርሃነ መስቀሉ ብሰላም ኣብጽሓና፡ ኣብጽሓኩም እንዳበለት፡ ብዛዕባ ኣከባብራ በዓለ መስቀል ኣብ ዝሓለፈ ወጺኡ ዝነበረ ጽሑፍ ደጊምና ክንከታተል ብኽብሪ ትዕድም። ሰናይ ምክትታል።

መስቀል (ቀዳማይ ክፋል)

መስቀል (ካልኣይን መወዳእታን ክፋል)

ማርያም ኣሥመረይቲ! (፪ይ ክፋል)

ታሪኻዊ ድኅረ ባይታን ጥንታውነትን ከባቢ ኣሥመራ  

ዋና ከተማ ሃገርና ዝኾነት ኣሥመራ ሎሚ ብዘመናዊ መልክዕ ቅድሚ ምህንዳሳን ምስፋሓን፤ ኣዝያ ጥንታዊ ታሪኽ ዘለዋ፤ ዝተፈላለዩ ሕዝቢ ዝቕመጡላ ከባቢ ከምዝነበረት ኣብ ታሪኽ ዝተፈልጠ እዩ። ጥርናፈ ኣብቲ ከባቢ ሰፊረን ዝነበራ ኣርባዕተ ዓድታት (ገዛ/ዓዲ ኣስምዓ ወይ ደብርጽዮን/ደብረጨን፤ ዓዲ ጐረቶም፤ ዓዲ ሽለለ፤ ዓዲ ስርንስር) ከኣ ንስያሜአ መሠረት ከምዝኾነ ይግለጽ። ይኹን ደኣ እምበር ጥንታዊ ታሪኽ ኣሥመራ ምስ ምምሥራት እዞም ዓድታት ጥራይ ዝተወሰነ ማለት ከምዘይኮነ ምስትውዓል የድሊ። ካብኡ ዝቕድም ጥንታዊ ታሪኽ’ውን ዝርከበሉ እዩ። እዘን ዓድታት በብቕሩብ ኣብ መበል 982 ቅድሚ ልደተ ክርስቶስ ከም እተደኰና ይጥቐስ እዩ። ኣብቲ ከባቢ’ውን ንዝነበራ እዝጊ ሓደራ (ምብራቕ)፤ ማይ ጸናጺት (ምዕራብ)፤ ቤተ ኣንበሳ ((ሰሜን)፤ ማይ ጭሆት (ደቡብ) ዝተስየማ ከባቢታት ብዕጭ ውድቕ እዞም ዓድታት ከምዝተኻፋፈልዎም ይፍለጥ።

ሓፈሻዊ ታሪኽን ምትካልን ሎሚ እዛ መንበር ቅዱስ ፓትርያርክ ጥንታዊት ኦርቶዶክሳዊት ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን ዝርከባላ ቤተ ክርስቲያን ቅድስት ማርያም ምስ ምስፋር ዝቐደመ ሕዝቢ ኣብዚ ከባቢ ዝተኣሳሰረ ምዃኑ ተመራመርቲ ታሪኽ ዝገልጽዎ እዩ። ገለ ጥንታውያን ብራናታት ከምዝጠቐስዎን፤ ዓበይቲ ዓድ’ውን ብኣፈ ታሪኽ ከምዘዘንትዉዎን ከባቢ ኣሥመራ ካብ ጥንቲ ኣትሒዙ፤ ዕሙር ዕዳጋን መጋብእያን ናይ ስፍሕ ዘበለ ኣብቲ ከባቢ ዝነበሩ ሕዝብታት ምንባሩ ኣርጊጾም ይገልጹ እዮም። ኣብ ታሪኽ ዓለም፤ ሰባት ካብ ጥንቲ ኣትሒዞም፤ ምስ ምዕዳውን ምስፋሕ ዓድታትን፤ ንኣምልኾት፤ ንዕዳጋን መጋብእያን ዝኸውን  ስፍራ ከም ማእከልን ሕመረት ባህልታቶምን ይጥቐሙ ምንባሮም ከኣ ዝተፈልጠ ነገር እዩ። ሃገርና ኤርትራ’ውን ብዘለዋ ቅርበትን ኣፍደገ ባሕርን ነቲ ማእከል እምነት ተባሂሉ ዝፍለጥ ማእከላይ ምብራቕ ጥራይ ብምዃና ዘይኮነትሲ፤ ብርእሳ’ውን ኣሽሓት ዓመታት ዘቝጸረ ዳርጋ ባዕላዊን መበቖላዊን ዝብሃል ሥልጣነን፤ ነዚ ከኣ ዋንኡ ባዕሉ ዝኾነ ሕግን ሥርዓትን ዝውንን ሕዝብን ከምዝነበራን ከምዘለዋን መመሊሱ ዝዅላዕ ዘሎ ታሪኻዊ ርኸበታት ዘረጋግጾ ዘሎ ሓቂ እዩ። ልዕሊ ፪ሺሕ ፭፻ (2500) ዓመታት ከምዘቑጸረ ዝንገረሉ ዓዳዊ ኣሰፋፍራን፤ ሥልጣነታትን ኣብ ሕምብርቲ ሎሚ ኣሥመራ ተባሂላ ኣብ እትጽዋዕ ከተማን ከባቢ ዓድታትን ተደኲኑ ከምዝነበረ ቅድሚ ቅሩብ ዓመታት ብሥነ ኵዕታ ዝተረኽበ ጭብጢ ዝምክስሮ እዩ። ይትረፍ ገና ብዘመን ዘይተነጸረ ናይ ብዓል ቅድመን ድኅረን ኣዝዩ ጥንታዊ ኣዱሊሳዊ ታሪኽን ምስኡ ዝተኣሳሰረ ኣብ ኵሉ ኵርንዓት ሃገርና ፋሕ ኢሉ ኣሰሩ ዝረአ ሥልጣነታትን፤ እቲ ኣብ ጥንታውያን ቅዱሳት መጻሕፍቲ ቤተ ክርስቲያና’ውን ምስታ ንግሥተ ኣዜብ ተባሂላ ዝተጸወዐት ንግሥት ሳባ/ማክዳን፤ ብስማ ተጸዊዑ ኣብ ዝርከብ ምድረ ሳባን ዝነበረ ታሪኽ ልዕሊ ፫ ሺሕ (3000) ዓመታትን፤ ከምኡውን ቅድሚ ሥልጣነ ግብጺ (፭/5000 ሺሕ ዓመታት) ዝነበረ ምዕቡል ኣቃውማ ኅብረተሰብን ኣጠቓቕማ ቋንቋታትን፤ ብዝበዘኀ ምስዚ ሕጂ ኣብ ኤርትራና ዘሎ ምድሪ ብዝተፈላለየ መዐቀኒታቱ ዝዛመድን ዝተኣሳሰረን ምዃኑ ታሪኻዊ መርትዖታት ጥራይ ዘይኮነስ ብምዕቡል ሥነ ፍልጠታዊ ኣገባብ ዝግበሩ መጽናዕትታት’ውን ዝያዳ እናጕልሕዎን እናደርዕዎን ዝርከቡ ሓቂ እዩ። (ካልኣይ ዜና ፱/9 ቀዳማይ ነገ ፲/10፤ መዝ ፸፪፥፲/73፥10 ኢሳ ፵፫፥፫/43፥3 ፵፭፥፲፬/45፥14 ኢሳ ፷፥፮/60፥6 ኤር ፮፥፳/6፥20 ሕዝ ፳፯፥፳፪/27፥22 ድርሳነ ጽዮን፤ ገድለ ጻድቃን፤ ክብረ ነገሥት) ካልኦት ጨወይቲ ታሪኽ ከባቢናን፤ ፈጣራዊ ቀመርትን “ኣማእዘንትን” ታሪኽ ዓለም ዝኾኑ ኣውሮጳውያን ኣብ ዝሓለፉ ክፍለ ዘመናት ሃብታም ታሪኽና በብቲ ዝደለይዎ ከእንፍትዎ፤ ሓሓንሳብ ከም ዛንታ ልቢ ወለድ ክደርስዎ፤ ሓሓንሳብ’ውን ክቐብርዎን ይፈትኑ ደኣ እምበር፤ እቲ ሓቂስ መመሊሱ እናተቐልቀለ ነቲ ሓቀኛን ንቡርን ታሪኽና ዝያዳ የግህዶ ኣሎ።

ማርያም ኣሥመረይቲ! (፩ይ ክፋል)

ባህታ ዝፈጥር ቃል

ይውሓድ ይብዛኅ ነዛ ክትሰምዓን ከተውስኣላን ኣዝያ ባህ እተብል ቃል ደጊሙ ደጋጊሙ ዘየሰምዐን ዘይበለን ውሉድ እዛ ቅድስት ሃገር’ዚኣ ኣሎ ክብሃል ዘድፍር ኣይኮነን። ብኣካል ርእይዋ ዘይፈልጥን ኣጸቢቑ ዘይተላለያን ከይተረፈ እኳ፤ ምሉእ ስም ከተማ ኣሥመራ ክሳብ ዝመስሎ ብፍላይ ብኣዴታትና ብቀጻሊ ክንገር ሰሚዑ ይኸውን። ስም ወላዲተ ኣምላክ ቅድስት ድንግል ማርያም ምስ ዋና ከተማና ኣሥመራ ተዛሚዱ ብፍላይ ከኣ በተን ረድኤታን ኣማላድነታን ኣሚነን፤ ኣብ ምሉእ ሕይወተን ከኣ ብግብሪ እናረኣያን እናስተማቐራን መንብሮአን ብዝመርሓ ኣዴታትና ካብ ልበን ፈልፊሉ ብዝዛሪ ቃና ክንገር ከሎ ምስማዕ ኣዝዩ ባህ የብል እዩ። ኣንጊሄን ንተኣምራን ንቅዳሴን፤ ኣማስየን ድማ ንጸሎተ ሠርክ ካብታ ቅድስት ቤተ እግዚአብሔር ብዘይሰኣና፤ ብሓንቲን እምንትን ቃል “ኣሜን” ጥራይ ጸጋ ዲበ ጸጋ ብዝውስኻ፤ ልባዊ እምነትን ሰናይ ግብርን እምበር ፍልጠት ብዘይመመለዪአን ኣዳኖታታ “ማርያም ኣሥመረይቲ” ክትብሃል ከላ ኣማን ብኣማን ፍሥሕ ወሓሴት ዘይዓስሎ ኣማኒ ዶ ይህሉ?! ካብዚ ስም’ዚስ እቲ ኣብ “ፍልጠት” ዘይኮነስ ኣብ እምነት ዝነበርሲ ንሓዘኑ ምጽንናዕ፤ ንዓቕሊ ጽበቱ ተስፋ፤ ንጓሂኡ ደበስ፤ ንጭንቀቱ ርግኣት፤ ንሓጐሱ ዝያዳ ባህታ ዝውስኽ ምንጪ ምስጋና ከምዝርከብ ዝተኣምነ ነገር እዩ። ሎሚ እቶም ዝያዳ ክንዲ “ፍልጠት” ዘጥረናን ዝወሰኽናን፤ ብኣንጻሩ “እምነትና” መመሊሱ ዝቕምስልን ዝሓጽጽን ዘሎ ውሉድ እዚ ዘመን’ዚ፤ ካብዘን ናብ “ቤት ንጉሥ” ንኽኣትዋ ኪዳን ካብ ዝተዋህበን ኣዴታት ክንደይ ሰናይ ነገር ክንመሃር ምተገብኣና። (መዝ ፵፬፥፲፬-፲፭/ 45፥14-15)

ዝኾነ ሰብ ድምፂ ናይቲ ዝፈትዎ ሰብ ክሰምዕ ከሎ ምሕጓሱ’ሲ ኣይተርፍን። ኣዲኡ ሰኢኑ ክውጭጭ ዝጸንሐ ቆልዓ፤ ምስማዕ ድምፂ ኣዲኡ፤ ልዕሊ ዝኾነ ካልእ ነገር ክሳብ ክንደይ ከምዝዕብዶ ዘይፈልጥ ሰብ’ውን ክህሉ ኣይክእልን እዩ። እንት ምንታይ እቲ ህጻን ገና በቲ ንጹህ ዝኾነ እሞ ኣብ ፍልጠትን ምምርማርን ዘየበጽሐ ኣእምሮኡ፤ ኣዲኡ ንዕኡ ኵለንተንኡ ምዃና ስለዝፈልጥ። እዚ ትውክልትን ፍቕሪን ወለዲ እዩ እምበኣር ዳኅራይ ልቢ ምስ ኣጥረየ ኣብ ዝፍጽሞ ኣምልኮተ እግዚአብሔር፤ ብዛዕባ ናይ እግዚአብሔር ኣቦነትን ፍቕርን ክንገሮ ከሎ መሠረት ኮይኑ ብቀሊሉ ክስቆሮን ከስተማቕሮን ዝኽእል። እዚ መሠረታዊ ሥነ ምግባር እዩ እምበኣር ኣቦኻን ኣዴኻን ምኽባርን፤ ንሓውኻ ምፍቓርን፤ ናይቲ ንእግዚአብሔር ከም ፈጣሪናን ኣምላኽናን ኣቦናን ከነኽብሮን ከነፍቕሮን ከምዝግባእና ዝተዋህበና ሕግን ትእዛዝን መሠረት ምዃኑ እነስትውዕሎ። ፍቕርን ኣኽብሮትን ኣቦን ኣደን ከይተወሃሃዶ ዝዓቢ ውሉድ፤ ፍጹም ፍቕርን ለውሃትን እግዚአብሔር  ክሳብ ክንደይ ንምርድኡ ከምዝሽገረሉ እንነብረሉ ዘሎና ምዕራባዊ ዓለም ጽቡቕ ኣብነትና ክኾነና ይኽእል።

ኃልዮት ዋላስ ሕቡእ ኣጀንዳ ምድኻም ገዳማት? (፪ይን መወዳእታን)

“ገንዘብኩምን ሃብትኹምን ኣመዝግቡ”

ናይ ሎሚ “ምምሕዳራዊ” ኣካል፡ ጠንቁ ንኸተለልዮ ብእትጽገመሉ ኣገባብ፡ ብፍላጥን ብዘይፍላጥን፡ ዕብየት ገዳማትና ዘይኮነስ ንድኽመትን ንዕንወትን ዘጣጥሕ ባይታ ኣብ ምድልዳል ከምዝሰርሐን፡ ይሠርሕ ከምዘሎን መን ይኽሕዶ? መን ከ ዘይዛረበሉ? ግደ ሓቂ’ውን ገዳማት ኣብ ኵለንተናዊ ዕብየትን፡ ሓዋርያዊ ዕዮን ተልእኾን ቤተ ክርስቲያን ንዘለዎምን ንዝህልዎምን ግደ ከዳኽም፡ “ናጽነተን”ን ተረአን ክግህስ ብተደጋጋሚ ተራእዩ እዩ። ይብዛኅ ይውሓድ፡ ይጥዓም ይኽፋእ፡ ኣብ ክንዲ ጽዒረንን ግዒረንን፡ ሓሪሰንን ጫዂረን ርእሰን ብርእሰን ዝምገባን፡ ዝኸደናን፡ ኣብ ክንዲ ካብ ዓለም ርሒቐን ነቲ ገድሊ ምንኵስናአን ሓዋርያዊ ግቡአን ብትግሃት ዝፈጸማን፡ ሞሳን ክብርን ተሪፍወን፡ በቲ “የማሕድረን” እየ ዝብል ኣካል ንምድኻመን ተንኮል ክፈሓስ ምርኣይ ዘሕዝን ተግባር እዩ። ሎሚ ናብ ዝርዝራቱ እንተዘይኣተናውን፡ እዚ ተግባር’ዚ ግብሪ ጸላኢ ሰናይ እዩ ተባሂሉ ጥራይ ዝሕለፍ’ውን ዘይኮነስ፡ ብውልቂ’ውን ባዕል መን እንታይ ይዋስኡን? በዓል መን’ከ ብድኅሪኦም ተጐዝጒዞም ኣለዉ? ኢልካ ምምርማር ኣገዳሲ እዩ። ሎሚ ግና ብመጠኑ ኣብቲ ብድኅሪኡ ዘለዉ ገበርቱ ዘይኮነስ ኣብ ውዲታቶም ከነተኵር።  

ሓደ ካብቲ ብቀዳምነት ንምድኻም ገዳማት ካብቲ ዝተሰርሐ ውዲት፡ ንሥመረት ገዳማት ኤርትራ ምድኻምን፡ ህላዌኡ ብግብሪ ዘብቕዓሉ ተግባር ምስልሳል እዩ። ሥምረት ገዳማት ኤርትራ ዝብሃል ሕጋዊ ኣካል ንኵለን ገዳማት ኤርትራ ዝውክልን፡ ሓባራዊ ጉባኤ እዘን ገዳማት ዘቕውምን ማኅበር ሓድነት እዩ። ብሓድሽ መልክዕ ድማ ቅድሚ ኣስታት ፳ ዓመት ዝቖመን፡ ሕጋዊ መመሓደሪ ሕግታትን ንጹር ዕላማታት ዘለዎን፡ ንዕብየትን ምትሕግጋዝን፡ ንሓባራዊ ዕዮን ኣካይዳን ገዳማትን ዕላማ ምንኵስናን ንምስላጥ ብስምምዕ ኵለን ገዳማት (፳) ዝተመሥረተ እዩ። ገለ እወታዊ ዝኾነ ሥርሓት’ውን ብዓቕሙ ከካይድ ጸኒሑ እዩ። እምበኣር ነዚ ኣካል’ዚ እዩ፡ ኣብ ሞንጎ ገዳማት ስምምዕን ልባዊ ምምክኻርን ከይህሉ “ምምሕዳር” ቤተ ክርስቲያን ናይ ምፍልላይ ተግባራት ከካይድ ዝጸንሐ። እቲ ዝፈጸሞ ኣዕናዊ ተግባራት ብዙኅ እኳ እንተኾነ፡ እቲ ብድኅሪ “ማእከልነት ገዳማት” ብዝብል ክውል ሓሳብ ከተግብሮ ንዝወጠነ “መደባቱ” ካብ ዘፍለጠሉ ውሑድ ዓመታት ግና እቲ ኣብ ገዳማትና ዝዝነበ ኣደራዕ ክንዲ’ዚ ክብሃል ኣይከኣልን እዩ።

ባሕረ ሓሳብ

ገዳም ቅዱስ ዮሐንስ ቴድረር

በስመ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ አሜን።

መእተዊ

ብጥንታውነቱ ህልዊ ካብ ዝኾኑ ቅዱሳን ገዳማት ሃገርና ኣብ ሣልሳይ ደረጃ ይሥራዕ። ድኅሪ ደብረ ሲናን ደብረ ሊባኖስን ዝተመሥረተ ገዳም ምዃኑ መዛግብት ዝምስክርዎ ሓቂ እዩ። ዳርጋ ኣስታት ሓደ ሽሕን ኃሙሽተ ሚእቲ ዓመት (1500) ዝቀራረብ ዘደንቕ ታሪኽ ሓቝፉ ክነሱ፤ ክንዲ እቲ ጥንታውነቱን ግብሪ ተኣምራቱን ኣብ ሕዝቢ ብዝግባእ ዝፍለጥ ገዳም እዩ ክበሃል ኣይከኣልን። ኣብ ካልኦት ገዳማትና ዘይርከቡ ብፍሉይነት ዝጥቐሱ ብዙኅ ታሪኽ ከምዝውንን ዝንገረሉ እዚ ገዳም’ዚ፤ ብስም ነቢይን ሓዋርያን፤ ባሕታውን ሰማዕትን፤ ጸያሔ ፍኖት ብዝተባህለ መጥመቀ መለኮት ቅዱስ ዮሐንስ ዝተሰየመ እንኮ ገዳም ሃገርና እዩ።

ዳርጋ ኵሎም ገዳማትና፤ ብዝመሥረትወንን ኣብቲ ከባቢ መንፈሳዊ ገድሎም ብዝፈጸሙን ቅዱሳን ሃገርና ክጽውዑ ከለዉ፤ እዚ ገዳም’ዚ ግና ኣብ ሞንጎ ዘመነ ሓዲስን ዘመነ ብሉይን ናይ ዝተረኽበ ቅዱስ ዮሓንስ ስም ሒዙ ብፍሉይ ክጽዋዕ ይነብር ኣሎ። ከምቲ ስሙ ድማ ክብረ በዓሉ’ውን ኣብቲ ሓዲስ ዓመት ዝኣትወሉ ርእሰ ዓውደ ዓመት መዓልቲ ቅዱስ ዮሓንስን (ባሕቲ መስከረም ድሮ ምትረተ ርእሱ) ዕለተ ፪/2 ሰነ ይኽበር። እምበኣር ብዛዕባ’ዚ ገዳም መጻሕፍቲ ተወኪስና፤ ንዝፈልጡ ሓቲትና ንዝረኸብናዮ ሓበሬታ፤ ኵልና ካብቲ ቅዱስ በረኸት ተሳተፍቲ ምእንቲ ክንከውን፤ ኣወሃሂድና ናባኹም ኣቕሪብናዮ ኣሎና። በዚ ኣጋጣሚ’ዚ ቅዱሳት ገዳማት ሃገርና ንኵሉ ዓለም ኣብ ምልላይ ንዝሕግዙና ዘለዉ ኣኅዋትን ኣቦታትን፤ ንኵሎም ብስም ቅድስት ቤተ ክርስቲያን ከነመስግኖም ንፈቱ። በረኸትን ረድኤትን ቅዱስ ዮሐንስ ምስ ሕዝብናን ሃገርናን ይኹን።

“ሓድሽ ሰማይን ሓድሽ ምድርን”

በስመ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ።

 ብመጀመርታ ኵሉ ዝከኣሎ እግዚአብሔር ኣምላኽ፤ ካብ ዘመነ ዮሐንስ ወንጌላዊ ናብ ዘመነ ማቴዎስ ወንጌላዊ ብሰላም ኣብጺሑና እዩ እሞ ክብርን ምስጋናን ይብጽሓዮ።

ነዚ ቃል ኣቐዲሙ እተዛረበ ልዑለ ቃል ነቢየ እግዚአብሔር ኢሳይያስ እዩ። እዚ ነቢይ’ዚ ብመሠረት እግዚአብሔር ዝገለጸሉ ምሥጢርን ብዝተዋህቦ ሃብተ ትንቢትን:  ምድራዊ ዓለም ምስ ሓለፈ ሰማያዊ ዓለም ከምዝትካእ ተገሊጹሉ “እንሆ፡ ኣነ ሓድሽ ሰማይን ሓድሽ ምድርን ክፈጥር እየ እሞ፡ እቲ ናይ ቀደም ኣይኪሕሰብን እዩ።” ክብል ተዛሪቡ ነይሩ። (ኢሳ ፷፭፥፲፯/65፥17) እምበኣር ነቢዪ ኢሳይያስ ብዛዕባ ሓድሽ ሰማይን ሓድሽ ምድርን ክዛረብ ከሎ:  እግዚአብሔር ኣምላኽ ቀደም ዘይነበረን ዘይተፈጥረን ሓዲሽ ሰማይ ከምኡውን:  ቅድሚኡ ዘይነበረ ሓዲሽ ምድሪ ብሕጂ ዝፈጥር ኮይኑ ኣይኮነን። እንታይ ደኣ ኣብ ክንዲ እዚ ምድራዊ ዓለም:  ሰማያዊ ዓለም ዝትካእ ምዃኑ ምግላጹ እዩ። ነቲ እግዚአብሔር ኣብ ዳኅራዋይ ዘመን:  ዘመናት ንዘመናት እናተክኡ ፍጻሜ ዘመናት ምስኮነ ንዝህቦ ተስፋ ኣቐዲሙ ምብሳሩ እዩ።

ነዚ ተስፋ’ዚ ኣብ ቅዱስ መጽሓፍ ዝተገልጸሉን እተዛረበን ነቢይ ኢሳይያስ ጥራይ ኣይነበረን። ኣቡቀለምሲስ ቅዱስ ዮሐንስ’ውን ኣብ ራእዩ:  ብዝያዳ ነቲ ነቢዪ ኢሳይያስ ዘየብርሆ ነገር ብምብራህን ብምትንታንን:  “እቲ ቐዳማይ ሰማይን እታ ቐዳመይቲ ምድርን ሓሊፎም፡ ባሕሪውን ደጊምሲ የልቦን እሞ፡ ሓድሽ ሰማይን ሓዳስ ምድርን ርኤኹ።” ብምባል ኣብታ ሓዳሽ ሰማይን ሓዳስ ምድርን ዝተባህለት መንግሥተ ሰማያት እቶም ኣብዛ ምድሪ ከለዉ ፈቓድ እግዚአብሔር ዝፈጸሙ ሰባት ዕድሎም ምስ ኣምላኽ ብሓጐስ ምንባርን:  ኣብኡ ንዘሎ ክብሪ ኣምላኽን ይገልጽ። ንብዓት እቶም ኣብዚ ምድሪ ዝብኸዩ ኵሎም ዝደርዝ ኣምላኽ:  መርዓት ክርስቶስ ኣብ ዝተሰምየት ኣብታ ሓዳስ ሰማያዊት ኢየሩሳሌም:  ድኅሪ ደጊም ሞትን ሓዘንን:  ጫውጫውን ጻዕርን ኣጥፊኡ ንዅሉ ሓዲሽ ከምዝገብሮ ብዘይ ሕሶ ቃሉ ንዝሃቦ ተስፋ ኣጽኒዑ ይነግረና። (ራእ ፳፩፥፩-፮) ብመሠረት እዚ ቃል’ዚ ሰማያዊት ኢየሩሳሌም ንደቂ ሰባት ዝተዳለወትን:  ዝተዋህበትን ምዃኑ ኣርጊጹ ይነግረና። ሓዳሽ ሰማይን ሓዳስ ምድርን ምባሉ ድማ ብዙኅ ትርጉምን ምሥጢርን ዘለዎ እኳ እንተኾነ ብቀንዱስ ሰማያዊት ዓለም እትውረስ:  ደቂ ሰባት ኣብ ምድራዊት ዓለም ከለዉ ብዝፍጽምዎ መንፈሳዊን ሰናይን ተግባራት ምዃኑ ዘመልክት እዩ።

ኃልዮት ዋላስ ሕቡእ ኣጀንዳ ምድኻም ገዳማት? (ቀዳማይ ክፋል)

በስመ አብ ወወልድ መንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ።

ገዳማትና መሠረትን ኣዕኑድን ቅድስት ቤተ ክርስቲያንና

ኵሉ ሕዝበ ክርስቲያን ከምዝርድኦን፡ ሊቃውንተ ቤተ ክርስቲያንን ውሉደ ክህነትን ከኣ ብዝያዳ ኣጸቢቖም ከምዝፈልጥዎን፡ ኣብ ታሪኽን ሕይወትን ቤተ ክርስቲያን ኤርትራ፡ መሠረትን ኣዕኑድን ተዋሕዶ ሃይማኖትና ኮይነን ብቀዳምነት ዝጥቀሳ ቅዱሳት ገዳማትና እየን።  ክርስትና ብወግዒ ካብ ዝተቐበልናሉ ፬ይ ክፍለ ዘመን ኣትሒዙ፡ መካናተ ቅዱሳንን መንፈሳዊ ተጋድሎን፡ ማእከላት ሓዋርያዊ ተልእኾን ስብከተ ወንጌልን፡ ጥንታዊያን መንፈሳዊ ኮሌጃትን መካናተ ፍልጠትን፡ ጽኑዓት ዓንድታት ሃይማኖትን ምዕላደ ጥበብን፡ ሕመረት ሓድነትን ሰናይ ግብርን፡ መመሳኸሪ ሕግታትን ሥርዓትን ቤተ ክርስቲያን፡ መዛግብት ታሪኽን ቅርስን፡ ማእከላት መንፈሳዊ ምምሕዳራትን ዳንነትን፡ መጋባእያ ዕርቅን ሰላምን፡ ምስካየ ሕዙናንን ጸወነ ጽጉማትን ወዘይመስሎ ኮይነን ኣገልግሎተን ክፍጽማ ዝጸንሓን ዘሎዋን ቅዱሳት ገዳማትና እየን። እዘን ገዳማትና ድማ ከም ብሌን ዓይኒ ዝጥመታን፡ ብዝኾነ ዋጋ ዘይሽነና ክቡራት መንፈሳዊ ኣዕንቍ ቤተ ክርስቲያንን ሃብቲ ሃገርን እየን።

ይኹን ደኣ እምበር፡ ካብ ወለዶ ናብ ወለዶ ዝተሰናሰለን ኣሽሓት ዓመታት ዘቝጸረን ታሪኽ ዝመዝገቦ ሕያው ኣገልግሎተን ክፍጽማ ዝኽኣላ፡ ብኸምኡ ወይውን ብቀሊሉ ዘይኮነስ፡ መግለጺ ብዘይርከቦ ኃያል ጻዕርን፡ ቃላት ዘይገልጾ መንፈሳዊ ተጋድሎን ምዃኑ ምስትውዓሉ ኣገዳሲ እዩ። ሰማእትነት ክሳብ ምኽፋል ንኵሉ ኣብ ልዕሊኦም ንዝወረደ ጸዋተወ መከራን ስቓይን ብአኰቴትን ብጸጋን ተቐቢለን መንፈሳዊ ዕዮአን ብትዕግሥቲ ስለዝተግበራ እዩ እምበኣር ሎሚ’ውን ታሪኸንን ሃብተንን ዓቂበን ብተጋድሎ ሃይማኖት ጸኒዐን ጕዕዞአን ክቕጽላ ንርእየን ዘለና። እቲ ፈተናን መከራን በብጊዜኡ ይቐጽል እምበር፡ ምትንሣእን ምድኻምን መናብርተን እንተኾነ’ውን፡ ብኃይሊ እግዚአብሔር እቲ ጕዕዞ ገዳማትና ተቋሪጹ ኣይፈልጥን እዩ። ከምኡ እንተዘይከውን ናይ ሎሚ ወለዶ ብዛዕባ ገዳማት ብታሪኽ “ነይረን” እናበለ ከዘንቱ እምበር ብግብሪ ክርኢን ክሳተፍን፡ ኣይመኸኣለን ነይሩ። ንምሳሌ ዝጠቕሰን’ውን ኣይምረኸበንን፡ ብዛዕባ ናብራ ፍጽምና ገዳማት ንከመሳኽርውን ንወጻኢ ሃገራት መማዕደወ ነይሩ። እግዚአብሔር ግና ኣይገደፈናን፡ ኣቦታትና ተጋዲሎም ሎሚ ንእንረኽበን ገዳማት ኣጽኒሖሙልና ኣለዉ።

ገዳማትና ሎሚን ናትና ተገዳስነትን?!

እቲ ትማሊ መልክዑን መገዱን እናቐያየረ ንኣገልግሎተን ዕብየተንን ዝተጻብአ፡ ንህላዌአን ዝተፈታተነ ጸላኢ ሎሚ’ውን ብርግጽ ኣሎ። መካነ ቅድስናን፡ ፍኖተ እግዚአብሔርን ንዝኾና ገዳማትና፡ ቀንዲ ጸላኢአን ካልእ ዘይኮነስ ጸላኢ ሰናይ ዲያብሎስ እዩ። በብዘመኑ ከኣ ንዕንወትን ዓመጻን ብዝተዓደለ ሕሱር ኣእምሮ ብዝናበሩ መጋብርቱ ኣቢሉ፡ ነተን ብርሃነ ወንጌል ደሚቑ ንዝበርሃለን፡ ዓጽሚ ቅዱሳን ንዝዓረፈለን፡ ቅዱሳት መካናት ክፈታተንን፡ ብዝተፍላለየ ረቂቕ መገዲ ከኣ ንምድኻመን ክጽዕት ተራእዩ እዩ። ገዳማት ብዘይካ እቲ ሓደ ሕያው እግዚአብሔር ኣምላኽን፡ ቃል ኪዳን እቶም ቅዱሳንን ካልእ ጸግእን መምክሒን የብለንን። ስለዝኾነ ድማ በብዘመኑ ክስገር ንዘይመስል፡ ኣብ ልዕሊአን ንዝተዋደደ መፈንጠራን፡ ትምክሕትን ምፍርራህን ኃያላት፡ ተንኮል ዲያብሎስን ውዲት ገበርቲ እከይን ብመንፈሳዊ ተጋድሎ እናሰገራ፡ ዘመናትን ወለዶታትን ኣሕሊፈን ኣብዚ ዘሎናዮ ዘመን’ዚ በጺሐን ኣለዋ።

ጳጒሜን

በስመ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ አሜን።

ክቡራትን/ንን ተኸታተልቲ ጦማረ ማዕዶት ን ጳጒሜን ዝምልከት ጽሑፍ ኣቐዲሙ ወጺኡ ዝነበረ ደጊምና ንክንጥቀመሉ ብክብሪ ንዕድም። ሰናይ ምክትታል።

ጳጒሜን (ቀዳማይ ክፋል)

ጳጒሜን (ካልኣይ ክፋል)

ጳጒሜን ሣልሳይ ክፋል

“እቲ ቓል ኣምላኽሲ ኣይእሰርን እዩ” ካልኣይ ጢሞ ፪፥፱

በስመ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ አሜን።

ኅትመትን ዝርገሐን ርቱዓት ቅዱሳት መጻሕፍቲ ኣብ ትንሣኤን ዕብየትን ቅድስት ቤተ ክርስቲያን ዘለዎም ግደ ልዑል ምዃኑ ካብ ዝኾነ ኣካል ቤተ ክርስቲያን ዝተሰወረ ኣይኮነን። ቅድስት ቤተ ክርስቲያን ርእሳን መሠረታን ካብ ዝኾነ መድኃኒናን ኢየሱስ ክርስቶስ ንዝተቐበለቶ ሓዋርያዊ ሕድርን: ዕዮ ስብከተ ወንጌልን ምእንቲ ብዝግባእ ክትፍጽም ክትክእል ከኣ ህላዌን ሰፊሕ ዝርገሐን ጥንታውያንን ከምኡውን መምስቲ ዘመንን ዝመጽእ ሓዲሽ ትውልድን እናተዋደዱ ዝጸሓፉ መንፈሳዊያን መጻሕፍቲ እንበለ መጠን ኣገዳሲ እዩ። ኮይኑ ግና ኣይ ከምቲ ኣብ ካልኦት ኣኃት ኣብያተ ክርስቲያናት እንርእዮ: ኣብ ናይ ኤርትራ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን: ጕዳይ ኅትመት መንፈሳውያን መጻሕፍቲ “ክድስክል”: እቲ ቃለ እግዚአብሔር’ውን ክእሰር ዝተፈርዶ ክቡር ሞያ ኮይኑ ካብ ዝርከብ ዓመታት ኣቝጺሩ ኣሎ። ኣብ ስብከተ ወንጌልን ኵሉ መደያዊ ኣገልግሎት ቤተ ክርስቲያንን ብዘለዎ ኣገዳስነት: ካልኦት ኣኃት ኣብያተ ክርስቲያናት ከም ዓቢ ዕዮን ጸጋን ኣነጺሮም: ብሰፈሐ ኣገባብ ምትብባዕ እናገበሩሉ ዝሠርሑሉ ኅትመት መንፈሳውያን መጻሕፍቲ: ኣብ ናይ ሃገርና ቤተ ክርስቲያን ብሸለልትነት ክረአ ምኽኣሉ ዲግዲጊት ተዓጢቕካ ብዓውታ ዝብከየሉ ጕዳይ ኮይኑ ከምዘሎ ናይ ቀረባ ኣፍልጦ ዘለዎም ኣካላት ቤተ ክርስቲያን ዝምስክርዎ ግሁድ ሓቂ ኮይኑ ኣሎ።

ዜና ኅትመት መጽሓፍ

በስመ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ አሜን።

ኣብ ትንሣኤ ጥንታዊ ልሳነ ግእዝ ኣበርክቶ ክህልዎ ትጽቢት ዝግበረሉ: ብኣቀራርብኡን ትሕዝቶኡን ፍሉይን በዅሪ ተባሂሉ ክጥቐስ ዝከኣል መጽሓፍ “ጥንታዊ ግእዝ ብዘመናዊ ኣቀራርባ” ብዝብል ርእሲ ተኃቲሙ ይዝርጋሕ ከምዘሎ ዝበጻሕና ሓበሬታ የመልክት። ኣብዚ ቀረባ እዋን ኣብ ኢድና ኣትዩ ዘሎ ቅዳሕ ናይዚ መጽሓፍ’ውን: ነቲ ኣቐዲምና ሰሚዕናዮ ዝጸናሕና ሓበሬታ ዘረጋግጽን: ጥቕሚ ናይዚ መጽሓፍ ንዝኾነ ግዱስ ኣንባቢ ልዕሊ እቲ ዝተባህለ ንኡድ ኮይኑ ዝርከብን: ሞሳ ንጸሓፊኡ ዘውህብን እዩ።

ከምቲ ኵልና እንፈልጦ ቋንቋ ግእዝ ኣዝዩ ጥንታዊ ልሳን ቤተ ክርስቲያንና እዩ። ዝበዝኁ ቅዱሳት መጻሕፍትን ኣገልግሎትን ቤተ ክርስቲያን ብልሳነ ግእዝ ዝተጻሕፉን ዝቐርቡን ምዃኖም ከኣ ዝተፈልጠ ነገር እዩ። ይኹን ደኣ እምበር ብፍላይ ኣብዚ ዘመን’ዚ: ምስ ምምጻእን ምዕብላልን ዘመናዊ ትምህርቲ ኣስኳላ ኣፍልጦ ልሳነ ግእዝ ኣብዚ ሓዲስ ወለዶ ፈጺሙ ደኺሙ እዩ ክብሃል ይከኣል። እቲ ኣብ ቤተ ክርስቲያን ዝወሃብ ዝነበረ ትምህርቲ ልሳነ ግእዝን ሰዋስውኡን ከኣ ንዝተወሰኑ ኣብ ኣገልግልቲ ቤተ ክርስቲያን ዝሳተፉ ጥራይ ተደሪቱ ምጽንሑ ዝተፈልጠ እዩ። ዋላ እኳ ኣብ ቤተ ክርስቲያን ንኣገልገልቲ ካብ ምቍጽር ፊደል ጀሚሩ ክሳብ ዝለዓለ ደረጃ ንዝርከቡ ዓይነታት ትምህርትን ሞያን: ብቋንቋ ግእዝ ይወሃብ ደኣ እምበር: ኵሉ እቲ ዝመሃር ንልሳነ ግእዝ ይመልኮን ብዝግባእ ይጥቐመሉን እዩ ክብሃል ኣይከኣልን እዩ። ይትረፍ ቅርብ ኢሉ ካብ መምህራን ቤተ ክርስቲያን ዘይተማህረ: ነቲ ዝተማህረ’ውን ንምምላኹ ቀሊል ዘይኮነ ልሳነ ግእዝ እምበኣር ሎሚ ንዅሉ ብዘገልግል ኣገባብ ንምምሃሩ እዚ መጽሓፍ’ዚ ቀዳማይ ተበግሶ ዝወሰደ ኮይኑ ተረኺቡ ኣሎ።

ምእመናን ብፍላይ እቲ ኣብ ቤተ ክርስቲያን ኣብ ጊዜ ቅዳሴ ይኹን ኣብ ካልእ ሥርዓት ዝወሃብ ኣገልግሎት ብዝበዘኀ ክፋሉ ብልሳነ ግእዝ ብምዃኑ ተሳትፍነቶምን ተቐባልነቶምን ድሩት ኮይኑ ክሽገሩ ምርኣይ ልሙድ ነገር እዩ። ምሉእ ብምሉእ ቅቡል ኣይኹን እምበር: መንእሰያት ናብ ቤተ ክርስቲያን ዝያዳ ከይቀርቡ ዝገብሮም ተባሂሉ ከም መመሳመሲ ዝቐርብ’ውን ትሑት ኣፍልጦ ልሳነ ግእዝ ምዃኑ ይጥቐስ እዩ። ኮይኑ ድማ ብዙኃት ሰባት ኣብ ልዕሊ ኣቀራርባ ኣገልግሎት ቤተ ክርስቲያን ካብ ዘለዎም ርእይቶ: ሓደው ንኵሉ ኣገልግሎት ናብቲ ዝሰምዖን መዓልታዊ ዝጥቀመሉን ቋንቋ ምልዋጥ: ሓደው ከኣ እቲ ሓፋሽ ሕዝቢ ልሳነ ግእዝ ዝመሃረሉ ኣገባብ ምትእትታው ዝብል እዩ ነይሩ። እምበኣር ብብዙኅን ርዱእን ምኽንያት እቲ ቀዳማይ ሓሳብ ዘይከኣልን ዘይቅቡልን ካብ ኮነ: እቲ ካልኣይ ኣማራጺ ኣገዳሲ ኮይኑ ይረኸብ እምበር ብግብርሲ ተበግሶ ዝወስድ ኣካል ክርከብ ኣይተኻእለን ነይሩ። እምበኣር ሎሚ ብኣዳላዊ ናይዚ መጽሓፍ ዝኾኑ መሪጌታ ሄኖክ ገብረሚካኤል ዝተወስደ ፈላሚ ስጉምቲ ኣዝዩ ዘሕጉስን: ኣብዚ ጕዳይ’ዚ ንዝነበረ ጸመ ልጓም ዝፈትሕን: ነቲ ጐልቢብዎ ዝነበረ ጸልማት ዝቕንጥጥን እዩ።

ጥንተ አብሶን ቅድስት ድንግል ማርያምን (ካልኣይ ክፋል)

ቅድት ኦርቶዶክሳዊት ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን ብትንቢት ነቢያት: ብስብከተ ሓዋርያት: ብምሥጢረ ሊቃውንት ዝተነድቀ ናይ ዶግማ: ሥርዓት ትውፊትን ታሪኽን ትምህርቲ እትውንንን እግዚአብሔር ብደሙ ዝመሥረታን ሓንቲ ቤተ ክርስቲያን እያ። ኵሉ ትምህርታ መንፈስ እግዚአብሔር ዘለዎ: ኵሉ ሥርዓታ ድማ ብሰማያት ሥርዓት ዝተሠርዐ እዩ። በዚ ድማ ኣብዛ ምድሪ እዚኣ ምሳሌ እታ ሰማያዊት ኢየሩሳሌም ኮይና ዝተቐደሰ ትምህርታ: ሥርዓታ: ትውፊታን ታሪኻን ከይከለሰትን ከይበረዘትን ቅኑዕ ፍኖተ አበው እናሰዓበትን ካብኣ መንፈሳዊ ጸባ ኪሰትዩ ንዝመጽኡ ኵሎም ዓንጊላን ኣጽጊባን ብመንገዲ ጽድቂ ናብ እግዚአብሔር ተብጽሖም። ቅድስት ቤተ ክርስቲያን ብሉያትን ሓዲሳትን ኣናቢባ: ትንቢትን ፍጻሜን ኣላጊባ: ምሳሌን ክውንነትን: ንባብን ምሥጢርን ኣሰማሚዓ: ትውፊትን መጻሕፍትን ኣወሓሒዳ ብኣፍ ኮነ ብመጽሓፍ እናመሃረት: ሰባት ምስ ፈጣሪኦም ተዓሪቖም: ሃይማኖትን ግብርን ኣጣሚሮም: ፍቕሪ እግዚአብሔርን ፍቕሪ ብጻይን ኂዞም ወረስቲ መንግሥተ ሰማያት ኪኾኑ ወትሩ ትጽዕር።

እዚ ትምህርቲ እዚ ሓደ ጳጳስ ወይ ካህን ወይ ዲያቆን ወይ ሰባኺ ወንጌል ወይ ምእመን ዚልውጦ ወይ ዚገላብጦ ኣይኮነን። ብሓፈሻ ዶግማዊ ትምህርቲ ቤተ ክርስቲያን ፈጺሙ ዘይመሓየሽ: ዘይክለስ ትምህርቲ እዩ። ቀኖናዊ ትምህርቲ’ውን እንተኾነ ብሓደ ወይ ብኽልተ ሰባት ወይ ጉባኤታት ዚመሓየሽ ዘይኮነስ: ቅዱስ ሲኖዶስ መጻሕፍት መርሚሩ: ኣበው ዘኪሩ: ሱባኤ ቈጺሩ: ምስ ኣኃት ኣብያተ ክርስቲያናት ተማኺሩ ኣድላይን ግቡእን ምኽንያታውን ኮይኑ ምስ ዝረኽቦ እዩ ዘመሓይሾ። 

ፍረ ሓድነት ሕብረት ትምህርቲ ሰንበት ሕ.ሃ.ሰሜን ኣሜርካን ካናዳን

በስመ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ አሜን።

ክሰዓብን ክቕጽልን ዘለዎ ፍረ ሓድነት

እቲ ሕያው ዝኾነ ቃለ እግዚአብሔር ኣብ መጻሕፍተ ብሉያትን ሓዲሳትን: ሕብረትን ሓድነትን ኣብ ሞንጎ ምእመናን ኣገልግልቱን ክህሉ ይእዝዝ እዩ። እግዚአብሔር ኣምላኽና ንሓድነት ደቁ ይደልዮን ይፈትዎን እዩ። ሰብ ኣብዚ ዓለም’ዚ ስለዝተፈላለየ ነገርን ዕላማን ይሓብርን ይሠምርን እዩ። ካብ ኵሉ እቲ ዝበለጸን: ምድራዊ ጥራይ ዘይኮነስ ዘይሓልፍ ዘለዓለማዊ ጸጋ ዝርከቦን ግና ስለታ ቅድስት ቤተ እግዚአብሔር ዝግበር ኣብ ቃሉን ሕጉን ዝሥረት ሕብረትን ሓድነትን እዩ። ኣብቲ ሓድነት እግዚአብሔር ኣሎ። ኣብቲ ሕብረት በረኸት ኣሎ። ቅዱስ ዳዊት’ውን ብዛዕባ እዚ ሕይወትን በረኸትን እተኣዘዘሉ ሰናይን ጥዑምን ሥምረት ኣኅዋት ዘሚሩ ነበረ። “ናሁ ሠናይ ወናሁ አዳም: ሶበ ይሄልዉ አኃው ኅቡረ …. እስመ ህየ አዘዘ እግዚአብሔር በረከቶ ወሕይወተ እምይእዜ ወእስከ ለዓለም” (እንሆ፡ ኣሕዋት ብሓደ ሓቢሮም ኪነብሩስ፡ ክንደይ ሰናይን ክንደይ ጥዑምን እዩ: … እግዚአብሔር ኣብ በረኸትን ሕይወትን ንዘለኣለም ኣዚዙ እዩ እሞ) (መዝ ፻፴፪/133) እምበኣር ኣብ ሞንጎ እቲ ቅኑዕን ሓቀኛን ሓድነት እግዚአብሔር ካብ ሃለወ: እቲ ናይ እግዚአብሔር ዘበለ ኵሉ ኣሎ ማለት እዩ። ስለዚ ከኣ ኵሉ ነዚ በረኸት ኣምላኽ ዝደሊ ኣገልጋሊ ይኹን ምእመን ስለታ ሓቀኛ መንፈሳዊ ሓድነት ደቂ ቤተ ክርስቲያን ዝያዳ ክሓስብን ክጋደልን ይግባእ።

ደብረ ታቦር

በስመ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ አሜን።

ክቡራት ተኽታተልቲ ጦማረ ማዕዶት ንክብረ በዓል ደብረ ታቦር ዝምልከት ኣቐዲሙ ወጺኡ ንዝነበረ ጽሑፍ ደጊምና ንኽንጥቀመሉ ነውጽኦ ኣሎና። ሰናይ ምክትታል።

ደብረ ታቦር  

ዕረፍቲ ብፁዕ ወቅዱስ አቡነ ጳውሎስን መልእኽትናን

በስመ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ።

ተዘክሮተ ብፁዕ ወቅዱስ አቡነ ጳውሎስ

ካብ ፲፮ መስከረም ፲፱፻፷፫/1963 ዓ.ም. ኣትሒዞም ብማዕርገ ጵጵስና: ካብ ፭ ሓምለ ፲፱፻፹፬/1984 ዓ.ም ድማ ፭ይ ፓትርያርክ ኮይኖም ካብ ኣኃት ኣብያተ ክርስቲያናት ተዋሕዶ ዝበዘኀ ቍጽሪ ምእመናን ንዘለዋ ሃገረ ኢትዮጵያ ንዝሓለፉ ፳ ዓመታት ክመርሑ ዝጸንሑ ብፁዕ ወቅዱስ አቡነ ጳውሎስ: ርእሰ ሊቃነ ጳጳሳት ዘኢትዮጵያ: ሊቀ ጳጳስ ዘአክሱም ወእጨጌ ዘመንበረ ተክለሃይማኖት ብዕለት ፲ ነሓሰ ፳፻ወ፬ ዓ.ም. ኣብ መበል ፸፮ ዓመት ዕድሜኦም ከም ዝዓረፉ ኣብ ማዕከናት ዜና ይስማዕ ኣሎ።

ቅድሚ ኵሉ ነቲ ከቢድ ሓዘን ዝወደቓ ናይ ኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን: ኣገልገልትን ምእመናንን ኢትዮጵያ ጽንዓት ይሃብኩም: ንጻድቕ ኢዮብ ዝደበሰ እግዚአብሔር ኣምላኽ ይደብስኩም ክንብሎም ንፈቱ። እዚ ሓዘን’ዚ ንጐረቤትናን ብብዙኅ መገዲ ንእትዛመደናን ንናይ ኢትዮጲያ ቤተ ክርስቲያን ጥራይ ዘይኮነስ: ንኵለን ኣኃት ኦርየንታል ኣብያተ ክርስቲያናት ዝምልከት እዩ። ኣብ ሞንጎ ሃገርና ኤርትራን: ኢትዮጲያን ዘሎ ህልዊ ፓለቲካዊን ሃገራዊን ሃዋሁ ብዘየገድስ: ክልቲአን ኣብያተ ክርስቲያናት ልዕሊ እተን ካልኦት ዝያዳ ዘመሳስለንን ዘዛምደንን ሓባራዊ ረቋሒታት ስለዘለወን: እቲ ሓዘን ከምተን ካልኦት ኣኃት ኣብያተ ክርስቲያናት ንቤተ ክርስቲያን ሃገርና’ውን ይምልከታ እዩ። ብፍላይ ድማ ኣብዘን ዝኃለፉ ኣርባዕተ ኣዋርሕ: ካብዘን ኣብ ዓለም ዝርከባ ሽዱሽተ ኣኃት ኣብያተ ክርስቲያናት: ክልቲኦም መራሕቲ በብተራ ምዕራፎም ዘየገርም ኣይኮነን። መተካእታ ምርጫ ክሳዕ ዝግበር እምበኣር ክልተ ኣብያተ ክርስቲያናት ብዓቀቤ መንበር እናተመርሓ ክጸንሓ እየን ማለት እዩ። ብፁዕ ወቅዱስ አቡነ ሼኑዳ ኣብ ሞንጎ ዓቢይ ጾም ድኅሪ ፵ ዘመን ኣገልግሎት ፓትርያርክነት: ብፁዕ ወቅዱስ አቡነ ጳውሎስ ከኣ ኣብ ሞንጎ ጾመ ፍልሰታ ድኅሪ ፳ ዘመን ኣገልግሎት ፓትርያርክነት ምዕራፎም ተመሳሳልነቱ ዕፁብ ነገር እዩ። 

ጥንተ አብሶ (ቀዳማይ ክፋል)

በስመ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ።

ክቡራንን ክቡራትን ተኸታተልቲ ማዕዶት፥

፩. ጥንተ ኣብሶ እንታይ ማለት እዩ፧

፪. ጥንተ ኣብሶ ብኸመይ መጺኡ፧

፫. ብኸመይ’ከ ይመኃላለፍ ነይሩ፧

፬. ምምኅልላፍ ጥንተ ኣብሶ ክሳዕ መዓስ፧

፭. ጥንተ ኣብሶን ንጽሕት ድንግል ማርያምን ዚብሉ ንኡሳን ኣርእስታት ክንርኢ ኢና። ንኣቦታትና ምሥጢሩ ዝገለጸን ምስትውዓሉ ዝሃበን እግዚአብሔር ይግለጸልና። ሠናይ ንባብ፦

፩. ጥንተ ኣብሶ እንታይ ማለት እዩ፧ ምልኣተ ኃጢኣት ማለት’ከ፧

ጥንተ ኣብሶ ማለት ናይ ጥንቲ ወይ ከኣ ናይ መጀመርታ በደል ማለት እዩ። እዚ ኸኣ በቲ ቀዳማይ ሰብ (ኣዳም) ዝተፈጸመን ናይ መጀመርታ ኃጢኣትን ብምዃኑ እዩ።

ምልኣተ ኃጢኣት ድማ ዘርኢ ኣዳም ኣኣብ ጊዜኦም ዚፍጽምዎ ኃጢኣት እዩ። ኣብ’ዚ ጽሑፍ እዚ ኣዳም ዚብል ቃል ንኣዳምን ንሔዋንን ንኽልቲኦም ዚውክል ኃባራዊ ስመ ተጸውዖ እዩ። እዚ ኸኣ ባህሊ መጽሓፍ ቅዱስ እዩ። (ዘፍጥ ፭፥፩/5፥1 ሮሜ ፮፥፲፪/6፥12)

አንዳዴ ባሕር አቡነ ፊልጶስ (ሣልሳይ ክፋል)

ተኣምራት

“ወተአምርየኒ ይበዝኅ እምድኅረ ሞትየ እምሕይወትየ”

ቅዱስ ኣቦና ኣብ ዓቢይ መዓርገ ቅድስና በጺሖም ስለዝነበሩ፤ በቲ ዝተዋህቦም ጸጋ ብዙኅ ድንቂ ድንቂ ተኣምራት ይገብሩ ነይሮም እዮም። ኣብቲ መጽሓፈ ገድሎም ዝተጠቕሱ ውሑዳት ተኣምራት ናይ ኣቦና ይሃልዉ እምበር፤ ኣቦና ኣብ መዋዕል ታሪኾም ዝፈጸምዎም እሞ ዘይተጻሕፉ ብታሪኽ ጥራይ ግና እናተነግሩ ዝነብሩ ፍቕዲ የብሎምን። ንሶም ብኣካል ዝተሳተፉሉ ተኣምራት ገዲፍና፤ ንሶም ኣብ ዘለዉዎ ኮይኖም ኣርድእቶም ብምልኣኽ፤ እግዚአብሔር ኣምላኽ ንዝገለጸሎም ነገር ካብ ርሑቕ ብምዝራብ ዝፈጸምዎ ኣዝዩ ብዙኅ እዩ። ድኅሪ ዕረፍቶም’ውን እቶም ኣብ ዘመኖም ይኹን ብድኅሪኦም ዝነበሩ መነኮሳት፤ ከምኡውን ክሳብ ሕጂ ብስሞምን ቃል ኪዳኖምን እናተማኅፀኑ ብዙኃንን ብዙኃትን ዓበይቲ ተኣምራት ክፍጸመሎም ይነብር ኣሎ።

አንዳዴ ባሕር አቡነ ፊልጶስ (ካልኣይ ክፋል)

ተጋድሎ ምንኵስና

“ጽድቅሰ ኢትትረከብ ዘእንበለ በዕፁብ ግብር”

ቅዱስ ኣቦና ድኅሪ ምምንኳሶም፤ ነቲ ገዳም ብዝግባእ እናገልገሉ፤ ኣበው ኣረጋውያን እናተራድኡ፤ ብጾምን ጸሎትን ስግደትን ብዘይ ዕረፍቲ መዓልትን ለይትን ይጋደሉ ነበሩ። ሥጋኦም ፈጺሙ ክሳብ ዝደኽም ከኣ ብትግሃት ብመንፈሳዊ ዕዮ ጽሙድ ነበሩ። ካብቲ ገዳም ወጺኦም’ውን ኣብ ከባቢ ኣድያቦ (ትግራይ) ብብሕትውና ምስ ቅዱሳን ኣበው እናተራኸቡ ሱባኤ የዘውትሩ ነበሩ። ሓደ ካብኦም ኣብ ኣፍጋሕጋሕ ዝተራኸብዎም ከኣ አባ ሳሙኤል ዘዋልድባ እዮም። ካብኡ ብምቕጻል ናብ ካልእ በረኻ ብምኻድ ወግር ዓቢይ ኣብ ዝተባህለ ቦታ ይጋደሉ ነበሩ። ኣብቲ በረኻ ድማ ኣራዊት መሮር ተገዝኡሎም። ኣብ ልዕሊ ዓጋዜን ተወጢሖም ከኣ ይንቀሳቐሱ ነበሩ። ኣናብስት ከይተረፈ ኣብ ኵሉ ሥርሖም ይሕግዝዎም ነበሩ። ንምሳሌ ኣብ ገዳም ትኹል መኅደሪኦም ንዝነኾት ጐድጓድ ኣንበሳ እዩ እናተኣዘዘ ኲዒትሎም። ኣብ በረኻ ዱበኔ’ውን ፍሉያትን ኣዝዮም ዘፍርሁን ኣራዊት እኳ እንተነበሩ፤ ግርማ ኣቦና ርእዮም ኣብ ቅድሚኦም ኣይቖሙን ነበሩ። ሓራምዝ’ውን መጺኦም ይሰግዱሎምን፤ ይጾርዎምን ነበሩ።